Lê Phan
11-07-2015
Đó là câu chuyện đã bắt đầu ở Tòa trọng tài thường trực của Liên
Hiệp Quốc ở La Haye hôm Thứ Ba tuần này. Hay ít nhất nó cũng là một câu chuyện
như vậy nếu xe chịu ra hầu tòa.
Hẳn chúng ta còn không ai quên được câu nói bất hủ hồi năm 2010
của người lúc đó là ngoại trưởng Trung quốc, ông Dương Khiết Trì, khi ông tuyên
bố với các nước láng giềng đang lo ngại “Trung Quốc là nước lớn, các quốc gia
khác là những nước nhỏ, và đó là một sự kiện hiển nhiên.”
Nhưng khi đi kiện ở tòa án thì nhiều khi châu chấu có thể đá được
xe. Năm vị thẩm phán của tòa trọng tài sẽ quyết định về vụ Philippines với Cộng
Hòa Nhân Dân Trung Hoa, theo Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) mà
cả hai quốc gia đều đã ký.
Cũng tội nghiệp cho Philippines. Họ là một nước nghèo và kiện ra
tòa rẻ hơn là xây dựng quân đội để đối phó, và nó cũng cho họ một sân chơi công
bằng hơn cho Philippines nhỏ bé chống lại nước láng giềng khổng lồ lại thích ăn
hiếp.
Manila không thể kiện về chủ quyền ở Tòa An Quốc Tế nếu Trung Quốc
không đồng ý. Nhưng họ có thể đưa ra để yêu cầu tòa trọng tài cứu xét theo thủ
tục áp dụng Luật Biển UNCLOS ngay cả nếu Trung Quốc không chịu tham gia.
Bắc Kinh dĩ nhiên từ chối tham gia, chỉ cho thấy sự hiện diện của
họ qua một văn bản phổ biến khơi khơi ở Liên Hiệp Quốc, thách thức thẩm quyền
tài phán của tòa. Thực ra điều Bắc Kinh muốn là câu giờ.
Những vụ kiện này thực sự cần rất nhiều thời gian. Vụ kiện này đã
được Philippines đưa ra cách đây hai năm rưỡi để khẳng định quyền của họ được
khai thác trong khu vực 200 hải lý thuộc vùng đặc quyền kinh tế của họ. Nhưng
trong 18 tháng nay, Trung Quốc đã tìm cách tạo một thực tế tại hiện trường, lấp
biển để tạo nên khoảng 2,000 mẫu Anh đất đai trên vùng Biển Đông, một hành động
đã khiến một vị đô đốc Hoa Kỳ diễn tả là họ đã lập “Một bức Vạn Lý Trường Thành
bằng cát.”
Mục đích có vẻ như là để buộc các đối thủ như Philippines phải
chấp nhận những điều kiện mới. Nhưng có điều công cuộc xây dựng này không có
căn bản pháp lý. Công Ước Luật Biển nói là không thể xây dựng chủ quyền bằng cát
hay bằng bất cứ cái gì khác. Bức Vạn Lý Trường Thành bằng cát có lẽ cũng chả
ích lợi gì như bức Vạn Lý Trường Thành bằng đất trên bộ.
Phán quyết của tòa án ở La Haye tuy vậy có tính ép buộc về phương
diện pháp lý nhưng vì Liên Hiệp Quốc không có một lực lượng cảnh sát nên không
có ai áp đặt việc thực thi cả.
Có điều Bắc Kinh thường lớn tiếng tuyên bố mình là một thành viên
có trách nhiệm của Liên Hiệp Quốc và tuy họ có thể lớn lối nói là không công
nhận thẩm quyền của tòa, nhưng một phán quyết bất thuận lợi cũng là một đòn
ngoại giao và chính trị đáng kể. Vả lại nó có thể đưa ra một tiền lệ đáng lo,
có thể thúc đẩy những quốc gia khác cũng có tranh chấp lãnh thổ đi theo con
đường của Philippines. Việt Nam chẳng hạn có thể bạo dạn hơn chăng?
Thành ra ở La Haye, Trung Cộng đang ở trong thế thủ. Nhưng nói
chung, Bắc Kinh đang chơi trò tấn công ở Biển Đông. Nó tuy vậy là một cuộc tấn
công theo một nhịp điệu chiến lược tiến rồi lùi và bao trùm là một sự mập mờ
chiến thuật.
Sự mập mờ đó nhiều khi thực sự là vô cùng đáng sợ. Trước hết, họ
chưa bao giờ nói cho rõ thực sự vùng lãnh thổ của họ là ở đâu. Cái đường chín
đoạn vốn đang xuất hiện trên các bản đồ của Trung Quốc bao gồm hầu như trọn vẹn
Biển Đông không có tọa độ. Thành ra muốn diễn dịch sao cũng được.
Bắc Kinh cũng chưa bao giờ giải thích căn bản pháp lý cho các bản
đồ của họ. Họ cũng không giải thích là liệu họ có thấy Biển Đông như là một
trong những “quyền lợi cốt lõi” tương đương với Đài Loan hay Tây Tạng, nơi họ
không chấp nhận bất cứ một sự chống đối nào hay không.
Mới đây Bắc KInh đã loan báo là họ đã hoàn tất việc lấn biển tạo
nên khoảng bảy hòn đảo nhân tạo trong khu vực Quần đảo mà họ gọi là Nam Sa,
quốc tế gọi là Spratly, Việt Nam chúng ta gọi là Trường Sa. Đây là một quần đảo
mà Việt Nam dành trọn chủ quyền, trong khi Philippines, Malaysia và Brunei đều
dành một phần. Đài Loan thì không kể vì Đài Loan đã bị Trung Quốc coi chỉ là
một tỉnh phản loạn. Họ bảo nay họ sẽ xây dựng những cơ sở bao gồm cả cho mục
đích nhân đạo và môi trường cũng như là quân sự.
Có điều họ quên không nói rõ là trong trường hợp nào các quốc gia
khác có thể sử dụng những cơ sở này. Chẳng hạn như, liệu có phải công nhận chủ
quyền của Trung Quốc để sử dụng hay không?
Một vị đô đốc Trung Quốc mới đây đã tuyên bố tại một hội nghị an
ninh vùng là việc xây dựng trên Quần đảo Trường Sa là “biện minh được, chính
đáng và hữu lý.” Nhưng đó là một khẳng định dựng đứng với không có bằng chứng
gì để bênh vực cả, và cũng không có một cố gắng gì để trấn an các quốc gia láng
giềng chứ đừng nói thế giới, về cách nào mà quyền lợi của chung có thể được bảo
đảm bằng cách chấp nhận một trong những hải lộ quan trọng nhất của thế giới,
với khoảng 5 ngàn tỷ đô la mậu dịch thông qua hàng năm, nay đã trở thành một
cái hồ của Trung Quốc.
Như một nhà quan sát Hoa Kỳ đã ghi nhận, “Chỉ có Trung Quốc mới có
thể bao vây được Trung Quốc,” và họ đã thực hiện tốt điều đó, đẩy các quốc gia
láng giềng lo sợ đi tìm một sự bảo bọc an toàn hơn từ Hoa Kỳ qua một sự gia
tăng các cuộc tập trận và trợ giúp quân sự.
Chính sách Biển Hoa Nam của Trung Quốc hiện nay cũng sẽ không giúp
gì cho những dự án đầy tham vọng khác của Bắc Kinh. Dự án “Một vòng đai, một
con đường” chẳng hạn, mà qua đó Bắc Kinh muốn gói Đông Nam Á vào vòng tay ôm ấp
của Trung Quốc. Bắc Kinh bảo với các quốc gia láng giềng đây là một tương lai
chung. Nhưng liệu vấn đề Biển Đông có làm cho các quốc gia láng giềng nghĩ lại
hay không?
Sự đối xử của Bắc Kinh đối với Philippines nhỏ bé hẳn đã làm nhiều
quốc gia nhỏ bé láng giềng trên bộ khác chột dạ. Liệu có thực Trung Quốc muốn
chia sẻ vận mạng chung hay chỉ muốn biến tất cả mọi lân bang thành chư hầu
trong giấc mơ Đại Hán.
Chủ Tịch Tập Cận Bình, khi nói về hợp tác an ninh Á Châu đã đưa ra
bốn nguyên tắc: tôn trọng bình đẳng, hợp tác lưỡng lợi, theo đuổi an ninh
chung, và bao gồm. Và Thủ Tướng Lý Khắc Cường mới đây còn nói là Trung Quốc
biết họ được hưởng lợi lớn trong trật tự thế giới hiện nay. Vậy tai sao phá
hoại nó? Nhưng khi nói đến vùng biển mà họ gọi là Hoa Nam, Trung Quốc có vẻ sẵn
sàng bất chấp mọi sự vì một số tảng đá không người.
Bởi cuộc tranh chấp về Biển Đông là cuộc tranh chấp về lãnh thổ và
chủ quyền trên biển cả và trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, vốn đã có
nhiều quốc gia khác cũng khẳng định chủ quyền. Cùng với vài hòn đảo thực sự,
còn có vài chục những mỏm đá, bãi cạn, và rặng san hô, như là bãi Scarborough.
Trung Quốc đã dành phần lớn lãnh thổ, một khu vực ấn định bởi
“đường chín đoạn” vốn trải cả ngàn dặm về phía nam và phía đông của tỉnh cực
nam nhất của họ là Hải Nam. Bắc Kinh bảo họ có chủ quyền từ nhiều thế kỷ nay.
Việt Nam chúng ta có bằng cớ lịch sử cũng nhiều thế kỷ nay.
Những quốc gia dành
chủ quyền khác như Philippines chẳng hạn, đưa ra việc gần cận địa lý với quần
đảo Trường Sa làm căn bản chính cho khẳng định đó. Malaysia và Brunei cũng dành
chủ quyền một số lãnh thổ mà họ nói nằm trong khu vực đặc quyền kinh tế của họ,
theo định nghĩa của UNCLOS. Brunei không đòi hòn đảo nào, nhưng Malaysia đòi
một số hòn đảo nhỏ ở Trường Sa.
Vấn đề đã phức tạp hơn khi Bắc Kinh có vẻ đã còn tìm cách làm hài
lòng dân chúng của mình. Mới đây Ngoại trưởng Vương Nghị đã nói là rút lui khỏi
những khẳng định chủ quyền ở Biển Đông sẽ “hổ thẹn với thế hệ mai sau.”
Trong khi đó, những cuộc thăm dò dư luận ở Trung Quốc cho thấy dân
chúng của họ đang có cảm tưởng là cán cân quân sự đã về tay Trung Quốc. Trong
một cuộc thăm dò, gần ba phần tư những người được hỏi cảm thấy là Trung Quốc sẽ
chiếm thế thượng phong ở bất cứ một cuộc chiến nào ở Biển Hoa Nam, ngay cả khi
Hải quân Hoa Kỳ can thiệp.
Nhưng nếu họ chịu đọc lại lịch sử của chính họ thì trước cuộc
Chiến Tranh Trung Nhật, họ cũng cứ tưởng là mình sẽ thắng, để rồi tiêu tan cả
lực lượng hải quân trước họng súng của hải quân Nhật Bản. Mà 70 năm sau khi
quân đội đế quốc Nhật bị đẩy ra khỏi Biển Đông, nay họ đã trở lại, cung cấp tàu
bè cho Philippines và Việt Nam và tập trận với Philippines. Phải chăng hành
động hiện nay của Bắc Kinh đang là cú sút vào khung thành của chính mình.
Bắc Kinh đã tuyên bố vụ xử của tòa Trọng tài ở La Haye là “một sự
khiêu khích chính trị che dấu bằng luật pháp để tìm cách từ chối chủ quyền của
Trung Quốc tại Biển Hoa Nam.” Ở một khía cạnh nào đó, quả là vậy. Con châu chấu
Philippines đang là một trở ngại cho cỗ xe của tham vọng biến Biển Đông thành
một cái hồ của Trung Quốc.
__._,_.___
Posted
by: <vneagle_1
No comments:
Post a Comment
Thanks for your Comment