Richard S. Ehrlich, Asia Times, 17 tháng Mười 2012
Trần Ngọc Cư dịch
BANGKOK – Cái chết của cựu hoàng Campuchia Norodom Sihanouk tại Bắc Kinh vào hôm thứ Hai cho thấy cách Trung Quốc che chở nhà vua trong một tư dinh, với sự giúp đỡ từ y tế cá nhân đến hỗ trợ ngoại giao và tài chính trong gần suốt triều đại chịu nhiều tang tóc của ông.
Quốc vương Campuchia Norodom Sihamoni và Hoàng thái hậu
Norodom Monineath Sihanouk cầu nguyện trước của thi hài của cựu quốc vương
Norodom Sihanouk tại Bệnh viện Bắc Kinh của Trung Quốc ngày 17/10/2012. Ảnh: AP
Bắc Kinh đã thủ lợi rất nhiều, đặc biệt trong những thập niên 1970 và 1980, từ mối quan hệ có tính cách hậu thuẫn dành cho Sihanouk. Nhưng cái chết của ông ở tuổi 89 chắc chắn sẽ không giảm bớt đà ảnh hưởng chính trị và kinh tế của Trung Quốc hiện đang gia tăng nhanh chóng tại Campuchia.
Đồng thời, Thủ tướng Hun Sen sẽ không còn phải bận tâm đối phó với một quan hệ phức tạp và tế nhị từ một ông vua thường thay đổi tính khí và lập trường, và nhờ thế có thể tăng cường quyền lực độc tài vốn đã vững mạnh của mình trên đất nước Campuchia.
Hun Sen đã cai trị Campuchia 27 năm liền, là nhà lãnh đạo lâu bền nhất châu Á, và có khả năng khai thác lợi thế chính trị qua các hình thức vinh danh cựu hoàng Sihanouk vừa quá cố trong lễ tang sắp tới và cả về sau này, đồng thời cố giữ im lặng về những chi tiết liên quan tới quá khứ đầy tráo trở của Sihanouk.
“Trung Quốc đã nhận được một mức độ tri ân nào đó từ nhiều người Campuchia suốt thời gian gắn bó lâu dài của Bắc Kinh với Sihanouk”, đây là phát biểu của Rich Garella, một nhà làm phim và tư vấn chính trị tại Philadelphia và cũng là cựu biên tập viên điều hành [phó Tổng biên tập] nhật báo The Cambodia Daily, trong một cuộc phỏng vấn bằng email vài giờ sau khi Sihanouk qua đời.
“Mặc dù ảnh hưởng của Sihanouk đã suy giảm nhiều trong 10 năm qua, nhưng sự ra đi của ông sẽ là một mất mát đối với các đảng đối lập vốn dựa vào ông như một thế lực có thể làm hòa hoãn những chính sách đàn áp của Hun Sen”, Garella nói. “Hun Sen đã đi theo bước chân của Sihanouk trong việc âm thầm nhìn nhận vai trò bá quyền của Trung Quốc ở trong khu vực và phát triển một quan hệ thân thiết với Bắc Kinh”.
Năm 2010, Trung Quốc hứa hẹn trợ giúp Campuchia 1,2 tỉ Mỹ kim sau khi Phnom Penh đồng ý trục xuất về lại Trung Quốc 20 người “khủng bố” Duy Ngô Nhĩ đang xin tị nạn chính trị.
“Hiện nay Hun Sen có vẻ sẽ tự do một mình đàm phán với Trung Quốc, và sẽ được coi như hoàn toàn chịu trách nhiệm về tình hữu nghị này”, Garella nhận xét. “Thỉnh thoảng Hun Sen có thể cần phải làm bộ chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc một cách nhẹ nhàng. Người ta tin chắc Bắc Kinh sẽ sẵn lòng tham gia với Hun Sen trong màn chống đối này”.
Campuchia là “một địa bàn tiền phương chắc nịch đối với Trung Quốc tại Đông Nam Á”, nơi mà Bắc Kinh có thể ảnh hưởng chính sách của một nước yếu kém, cùng biên giới với Việt Nam, Lào và Thái Lan, đồng thời có thể sử dụng bờ biển phía nam Campuchia nằm trên Vịnh Thái Lan. Đó là ý kiến của Nate Thayer, một ký giả được giải thưởng với nhiều bài tường trình về Campuchia, kể cả các cuộc phỏng vấn đặc biệt với Pol Pot ngay trước khi nhà lãnh đạo Khmer Đỏ chết trong rừng sâu năm 1997.
“Mức độ ảnh hưởng và sự kiểm soát chính trị và kinh tế mà họ [Trung Quốc] đã đạt được trong những năm gần đây tại Campuchia là phi thường, khiến Mỹ phải lo ngại”, Thayer, hiện làm việc tại Washington, đã nói trong một email vài giờ sau khi Sihanouk từ trần. “Những đặc nhượng về đất đai, hầm mỏ, tài nguyên thiên nhiên mà họ [Trung Quốc] đã nắm được tại Campuchia đang gây sửng sốt”.
Các nhóm bảo vệ môi trường quốc tế đã kêu gọi thế giới chú ý tới sự kiện Trung Quốc đổ vốn vào xứ Chùa Tháp, giữa những cáo buộc vi phạm nhân quyền đối với các công dân Campuchia đang phản đối tình trạng xuống cấp môi sinh tại đất nước họ. Các công ty Trung Quốc cũng đồng lõa trong đợt cướp đất của dân gần đây do Nhà nước hỗ trợ.
“Chỉ một mình Sihanouk có thể phê phán những hành vi sai trái này tại Campuchia mà không sợ bị trả thù, nhưng vai trò này đã trở nên lu mờ trong những năm gần đây”, Thayer nói. Không có Sihanouk, Campuchia “sẽ trở nên một bãi phế thải cho những tác nhân tài chính tồi tệ, bọn mafia quốc tế, và bọn tội phạm vặt”, những kẻ có thể “hoạt động không bị ai cấm cản”, ông nói.
Họ có thể hùn vốn hay cạnh tranh với các lợi ích tài chính to lớn của Trung Quốc trong việc phát triển cơ sở hạ tầng của Campuchia và các dự án phát triển đồ sộ khác - những dự án này gần đây cũng đã thu hút các nhà đầu tư từ Hàn Quốc, Thái Lan, Nhật Bản, Mỹ và nhiều nước khác. Tin tức cho biết, năm ngoái Trung Quốc đã đầu tư hơn 2 tỉ Mỹ kim tại Campuchia.
Những hợp đồng thu mua và xây dựng gần đây của Trung Quốc không dựa vào Sihanouk; giá trị đích thực của mối quan hệ với ông đã đạt điểm đỉnh vào những năm cuối của thập niên 1970 và những năm đầu của thập niên 1980. Vua đương kim Sihamoni của Campuchia, con trai đầu của Sihanouk, lên ngôi năm 2004, không được coi là có ảnh hưởng to lớn hay sức thu hút mạnh mẽ như vua cha.
“Tôi không nghĩ Trung Quốc phải chịu một thiệt thòi nào do cái chết của Sihanouk”, đây là ý kiến của Bradley Cox, hiện làm việc tạiBangkokvà từng thực hiện hai phim tư liệu điều tra tại Campuchia. “Trên cơ bản, Trung Quốc và Campuchia đang hợp tác làm ăn với nhau. Trung Quốc tạo ảnh hưởng và bỏ vốn đầu tư, còn giới lãnh đạo chóp bu của Campuchia thì đang được Trung Quốc mua chuộc”.
“Lực cản và đối trọng ‘không chính thức’ duy nhất trước thế lực của Hun Sen là Sihanouk. Sihanouk được người dân yêu quý, vì thế ông có thể tạo trở ngại cho viên thủ tướng nếu ông muốn. Do đó, Hun Sen thường tìm sự đồng thuận của Sihanouk và có hành vi thận trọng chung quanh vị cựu hoàng”, Cox nói. “Một khi Sihanouk không còn nữa, chẳng còn ai đủ tư thế để kềm hãm Hun Sen”.
Sihanouk được phong vương tại Phnom Penh, thủ đô Campuchia năm 1941, bởi chính quyền thực dân Pháp Vichy do Đức Quốc xã bảo trợ. Trong hồi ký nhan đề Sihanouk Reminisces (Sihanouk nhớ lại), ông đã mô tả việc ông “ra lệnh” cho quân đội của mình “chuyên chở vũ khí Trung Quốc và Xô viết” từ hải cảng của Campuchia đến quân du kích Việt Nam đang chống Mỹ tại “các khu an toàn ở vùng biên giới Campuchia – Nam Việt Nam”.
Năm 1970,Washingtonđã hậu thuẫn một cuộc đảo chính lật đổ Hoàng tử Sihanouk, lúc bấy giờ là quốc trưởng. Sau đó Sihanouk quay qua ủng hộ lực lượng Khmer Đỏ chống Mỹ và góp phần dọn đường cho chế độ “những cánh đồng giết người” do Pol Pot lãnh đạo từ 1975 đến 1979 – một chế độ đã tàn sát khoảng 1,7 triệu người Campuchia. Sihanouk lại hậu thuẫn nhóm Mao-ít cực đoan này thêm một lần nữa vào những năm 1980 trong một liên minh lỏng lẻo chống lại sự chiếm đóng Campuchia của ViệtNam.
Sihanouk thường xuyên dùng Trung Quốc làm nơi an toàn và cơ sở quyền lực, việc này đã tạo cho giới lãnh đạo cộng sản Trung Quốc một đường dây liên hệ thiết yếu với nhóm cộng sản Pol Pot và kéo dài khả năng tiếp cận đặc biệt của Trung Quốc vào nội tình Campuchia.
R.S.E.
Richard S. Ehrlich là một ký giả từ San Francisco, California, hiện làm việc tại Bangkok, tường trình tin tức từ châu Á kể từ năm 1978 và từng nhận Giải Thông tín viên nước ngoài của Đại học Columbia. Hai websites của ông là http://www.asia-correspondent.110mb.com và http://www.flickr.com/photos/animists/sets.
Nguồn: http://www.atimes.com/atimes/Southeast_Asia/NJ17Ae01.html
Dịch giả gửi trực tiếp cho BVN
No comments:
Post a Comment
Thanks for your Comment