Ukraina : Ai đã chặt đầu tượng Lênin ?

UKRAINA - 

Bài đăng : Thứ sáu 27 Tháng Mười Hai 2013 - Sửa đổi lần cuối Thứ sáu 27 Tháng Mười Hai 2013

 

Ukraina : Ai đã chặt đầu tượng Lênin ?

Người biểu tình Ukraina thân Châu Âu lật nhào tượng Lênin, tại Kiev, 08/12/2013

REUTERS/Gleb Garanich

Trọng Thành

Về những diễn biến căng thẳng tại Ukraina, nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ, đang giằng xé giữa Nga và Châu Âu, báo Le Monde có một phóng sự đáng chú ý : « Ukraina : Ai đã chặt đầu tượng Lênin ? ». Cuộc điều tra của Le Monde rút cục không cho phép xác định được bất cứ dấu vết nào của thủ phạm vụ cắt đầu bức tượng. Nhưng qua những gặp gỡ với các lãnh đạo chính trị và dân chúng địa phương, phóng sự đã cho thấy một thái độ thờ ơ phổ biến đối với Lênin - nhân vật một thời rất được sùng bái. Biến cố diễn ra hết sức lặng lẽ tại Kotovsk, một thành phố nhỏ thuộc khu vực nói tiếng Nga của Ukraina, tưởng như không có gì đặc sắc đã được Le Monde khai thác để đưa độc giả trực diện với những mâu thuẫn xã hội sâu sắc tại một khu vực tưởng như hoàn toàn nằm trong quỹ đạo của nước Nga.

Một buổi sáng đầu tháng 12, tin về bức tượng Lênin, nằm tại công viên « Công nhân viên ngành đường sắt » ở Kotovsk, bị cắt đôi được thông báo. Ngày hôm trước, một bức tượng Lênin tương tự tại Kiev cũng chịu cùng số phận. Nếu như đảng Svopoda – một đảng dân tộc chủ nghĩa triệt để - đứng ra nhận tránh nhiệm trong vụ cắt tượng Lênin tại thủ đô Kiev, thì không khí im lặng bao trùm lên vụ cắt tượng thứ hai tại thành phố nhỏ vẫn được coi là trung thành với nước Nga.

Kể từ sau vụ bức tượng Lênin đầu tiên bị lật nhào vào năm 1989, hai năm trước khi Liên Xô tan rã và Ukraina tuyên bố độc lập, gần như tất cả tượng Lênin tại miền tây Ukraina đã bị xóa sổ. Nhưng tại miền nam Ukraina nói tiếng Nga, còn rất nhiều tượng của lãnh tụ cộng sản này. Riêng tại Kotovsk, có đến ba bức tượng, hoặc nói chính xác « hai bức tượng rưỡi », sau khi bức tượng kể trên bị cắt làm đôi, theo nhận xét của Le Monde.

Phần trên của bức tượng bị cắt được tìm thấy không xa nơi đặt tượng. Các mẩu sắt lòi ra khỏi đầu bức tượng, do rơi từ trên cao xuống, « cánh tay phải của lãnh tụ trước đây chỉ về hướng tương lai sáng lạn, thì nay chỉ về phía một nhà kho đường sắt chìm trong sương mù, cách đấy khoảng chừng trăm mét ». Phần còn lại của bức tượng « của nhà cách mạng cộng sản » có lẽ đã có thể trở thành một « tác phẩm nghệ thuật mang tính cách mạng », như nhận xét của đặc phái viên Le Monde. Khi được hỏi về sự kiện tượng Lênin bị cắt đôi, thị trưởng thành phố Kotovsk – nguyên là một đảng viên cộng sản và hiện là thành viên đảng cầm quyền « Các vùng » thân Nga – bình luận : « Quý vị hãy nói ít về Lênin thôi ! Hãy nhấn mạnh rằng thành phố của chúng tôi đang mở rộng cửa cho các đầu tư nước ngoài ! ».

Kotovsk cách Kiev khoảng 400 km, nhưng cuộc hành trình tới thủ đô của những người thuộc phe đối lập ở Kostovsk là hết sức gian truân. Cách nay 2 tuần, một nhóm khoảng 30 người của đảng đối lập Batkivchtchina (đảng « Tổ quốc » của cựu Thủ tướng Timochenko) định khởi hành đi Kiev để tham gia vào cuộc biểu tình chống chính phủ, nhưng rút cục đoàn không lên đường được vì bị ngăn cản. Lãnh đạo địa phương của đảng đối lập Batkivchtchina tỏ ý hài lòng về vụ tấn công nhắm vào bức tượng Lênin. Hơn nữa ông còn muốn hạ bệ cả các pho tượng Kotovsk, tức Grigori Kotovsk - một tư lệnh Hồng quân thời nội chiến Nga đầu những năm 1920, mà hiện nay thành phố này mang tên (Grigori Kotovsk được biết đến như một người có quá khứ tội phạm tại Moldavia).

Cuộc truy tìm dấu vết thủ phạm cắt đôi bức tượng Lênin đưa phóng viên Le Monde tới gặp những con người, có những thái độ hết sức khác biệt về lịch sử Ukraina và xã hội Ukraina hiện tại. Một đảng viên cộng sản kỳ cựu, một cụ bà 87 tuổi, với những năm tháng hạnh phúc thời xô viết, chỉ duy nhất cảm thấy bất hạnh khi bị những người dân tộc chủ nghĩa miền Tây mắng chửi là « kẻ chiếm đóng » và cho rằng thủ phạm cắt tượng Lênin là đảng dân tộc chủ nghĩa Svoboda… Tuy nhiên, rất khó tìm được những người thuộc đảng Svoboda ở Kotovsk có một thái độ rõ ràng về chuyện này, ngoại trừ một nhà văn ở độ tuổi tứ tuần. Le Monde tìm gặp được nhà văn nói trên gần một bức tượng đài nhỏ bé và nằm xa trung tâm, được dựng lên cách đây khoảng 2, 3 năm để tưởng niệm các nạn nhân của nạn đói lớn do chính quyền Liên Xô gây ra trong những năm 1930, bức tượng đài mà thị trưởng thành phố không hề muốn đóng góp dù chỉ một xu nhỏ… Trong khi đó, nhiều thanh niên thành phố Kotovsk thì không hề muốn nói đến chính trị, và an phận với cuộc sống nhỏ bé hiện tại…

Tranh luận về công và tội của Mao Trạch Đông căng thẳng chưa từng có

Cũng về một lãnh tụ cộng sản khác, Mao Trạch Đông của đất nước Trung Hoa, Le Monde có bài « Tránh sùng bái, Bắc Kinh thận trọng với di sản chính trị của Mao ».

Năm nay là dịp kỷ niệm 120 năm ngày sinh Mao Trạch Đông. Người được coi là là thủ phạm gây ra cuộc Cách mạng Văn hóa hết sức đẫm máu, khiến hàng triệu người thiệt mạng, qua đời năm 1976, cho đến nay vẫn chưa bao giờ bị hạ bệ tại Trung Quốc.

Tại Trung Quốc, có thể thấy những thái độ hết sức tương phản về Mao. Một bên là những người bảo vệ hình tượng Mao Trạch Đông nhân danh chủ nghĩa yêu nước, và bên kia khẳng định ông ta là gốc rễ của hết thảy những gì tồi tệ trong xã hội Trung Quốc đương đại. Sau khi lên cầm quyền, ban lãnh đạo Tập Cận Bình dường như đang cố gắng duy trì một đường lối cân bằng hai thái cực. Tuy nhiên, theo nhà sử học Chương Lập Phàm (Zhang Lifan), « những tranh luận về công và tội của Mao Trạch Đông hiện nay đang quyết liệt chưa từng có ».

Kể từ khi Bạc Hy Lai bị hạ bệ, phe Mao mới cảm thấy bị gạt ra bên lề. Nhật báo Global Times - gần gũi với phe dân tộc chủ nghĩa và chủ trương bảo vệ các di sản của Mao - đưa ra những số liệu cho thấy 80% người trả lời thăm dò dư luận cho rằng Mao có công nhiều hơn có tội. Trong khi đó, những người lên án Mao đưa ra con số từ 30 đến 45 triệu người Trung Quốc chết do nạn đói, sau khi Mao tiến hành chiến dịch Đại nhảy vọt.

Ông Bào Đồng, nguyên cánh tay phải của cựu lãnh đạo theo phái cải cách Tổng bí thư Triệu Tử Dương, nhận định việc đảng Cộng sản tiếp tục tưởng niệm Mao Trạch Đông chính là một cách để bảo vệ chế độ độc đảng tại Trung Quốc. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có thái độ nước đôi đối với di sản Mao. Một mặt, ông tái sử dụng quan điểm « đường lối quần chúng » do Mao lập ra, cũng như cho thực hiện trở lại các buổi « tự phê bình tập thể » trong sinh hoạt của giới cán bộ, như dấu hiệu hòa dịu với phe Mao-ít. Mặt khác, lãnh đạo Trung Quốc chủ trương phục hồi các truyền thống chính trị khác, như tổ chức kỷ niệm 100 năm ngày sinh của cha mình, ông Tập Trọng Huân/Xi Zhongxun (Phó chủ tịch Trung Quốc, trước khi bị Mao cách chức năm 1962). Một tiểu sử về Trần Độc Tú (Chen Duxin), một lãnh đạo cộng sản có quan điểm xung khắc với Mao cũng vừa được xuất bản…

Thủ tướng Nhật Shinzo Abe lại khiến Bắc Kinh và Seoul tức giận

Về thời sự Châu Á, Le Figaro chú ý đến căng thẳng mới đây do chính phủ Nhật Bản gây ra đối với Mỹ, Trung Quốc và Hàn Quốc, liên quan đến việc Thủ tướng Abe viếng thăm ngôi đền Yasukuni. Đúng một năm sau khi cầm quyền, và lần đầu tiên kể từ năm 2006, ông Shinzo Abe viếng thăm ngôi đền Yasukuni, nơi có thờ linh vị 14 tướng lĩnh Nhật bị kết án tội phạm chiến tranh.

Theo Le Figaro, mức độ băng giá trong quan hệ giữa Tokyo với Bắc Kinh và Seoul đã tăng thêm mấy độ sau sự kiện này. Hoa Kỳ ra thông điệp cảnh báo Nhật Bản gây căng thẳng trong quan hệ với các nước láng giếng, đặc biệt với Hàn Quốc, một đồng minh quan trọng khác của Mỹ tại khu vực. Một số điều tra dư luận cho thấy dân chúng của ba quốc gia Đông Á chưa bao giờ ngờ vực nhau như hiện nay, và những người trả lời thăm dò càng trẻ tuổi hơn, thì mức độ nghi ngờ lại càng nặng nề hơn.

Khủng hoảng Thổ Nhĩ Kỳ : Sự kiệt sức của « một mô hình mẫu mực »

Về thời sự quốc tế, khủng hoảng tại Thổ Nhĩ Kỳ, tại vùng biên giới phía đông của Liên Hiệp Châu Âu cũng là chủ đề được báo Pháp quan tâm. Khủng hoảng chính trị tại Thổ Nhĩ Kỳ nổ ra ít tháng trước cuộc bầu cử địa phương và bầu cử Tổng thống.

Le Figaro có bài viết « Chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ sẵn sàng làm tất cả để bóp nghẹt vụ bê bối ». Thủ tướng Thổ Erdogan vừa buộc phải thay thế 10 thành viên trong chính phủ sau các cáo buộc tham nhũng, dưới áp lực của dân chúng đòi ông phải từ chức. Le Figaro nhận định người đứng đầu chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ một lần nữa bị lên án đã bóp nghẹt ngành tư pháp nước này, sau khi ông Erdogan cách chức gần 400 nhân viên cảnh sát, những người tham gia điều tra về các vụ tham nhũng trong chính quyền.

Về tình hình chính trị Thổ Nhĩ Kỳ, Le Monde có bài « Mô hình Thổ Nhĩ Kỳ đang kiệt sức » đưa ra các lý giải về những nguyên nhân sâu xa của cuộc khủng hoảng chính trị hiện nay tại nước này. « Mô hình Thổ Nhĩ Kỳ », quốc gia thân cận với Hoa Kỳ, đã từng là một mẫu mực của mối quan hệ giữa nền dân chủ và kinh tế tư bản tại một quốc gia Hồi giáo. Thổ Nhĩ Kỳ, đối cực với Iran và Ả Rập Xê Út, là một ví dụ xuất sắc về những thành công của nỗ lực hiện đại hóa trong thế giới Ả Rập-Hồi giáo.

Le Monde nhắc lại rằng quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Hoa Kỳ, một trong các trụ cột của sự phối hợp thành công giữa nền dân chủ và kinh tế tư bản, mới đây trở nên xấu đi, đặc biệt liên quan đến thái độ của Thổ Nhĩ Kỳ trong các cuộc khủng hoảng Syria và Ai Cập. Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ đương nhiệm ủng hộ các lực lượng Hồi giáo cực đoan, như phe Huynh đề Hồi giáo tại Ai Cập hay các nhóm Hồi giáo vũ trang cực đoan nhất trong lực lượng nổi dậy Syria.

Đảo ngược thất nghiệp cuối năm 2013 : Vụ đánh cược mạo hiểm của Tổng thống Pháp

Thời sự trong nước với vấn đề việc làm-thất nghiệp là chủ đề chính trên trang nhất của các báo Pháp hôm nay. Tổng thống Pháp cam kết đồ thị thất nghiệp sẽ đảo ngược vào trước cuối năm nay 2013. Tuy nhiên, sau khi số người tìm việc làm được ghi nhận là có giảm nhẹ vào tháng 10, con số thất nghiệp vào tháng 11 lại tăng lên. Tờ báo kinh tế Les Echos có bài trên trang nhất « Lời hứa của Tổng thống Hollande tiêu tan ». Tuy nhiên, Les Echos cũng nhân nhượng với nhận định, trên thực tế, những người ủng hộ Tổng thống Pháp có lý khi nhìn thấy mức tăng thất nghiệp có giảm dần trong các quý gần đây. Chỉ trích Tổng thống Pháp trong vấn đề việc làm là quan điểm của Le Figaro, với hàng tựa trên trang nhất : « Thất nghiệp : Hollande hoàn toàn tự phủ nhận mình », với nhận định rằng lời bảo đảm việc làm trở lại ngày hôm qua của Tổng thống Pháp là hoàn toàn ngược lại với thực tế. Đây cũng là nhận định của La Croix trên trang nhất với hàng tít : « Thất nghiệp không lùi bước ».

Còn Libération thì cho rằng năm 2013 chưa kết thúc : « Phải đợi đến 27/01/2014 tới, sau khi có con số chính thức về tình trạng thất nghiệp của tháng 12, thì chúng ta mới có thể kết luận chính phủ có đảo ngược được xu thế thất nghiệp trong năm 2013 hay không ».

Cũng liên quan đến việc làm-lương bổng, tờ l’Humanité nhấn mạnh đến thực tế giới chủ của các tập đoàn kinh tế lớn được trả lương cao khi về hưu với hồ sơ trên trang nhất mang tựa đề «Những khoản về hưu bằng vàng của nhóm CAC 40 ». Tờ báo nhấn mạnh, bất chấp khủng hoảng, thu nhập của các lãnh đạo CAC 40 tiếp tục tăng lên.

 

Vì sao đoán trật?

Nguyễn-Xuân Nghĩa & Vũ Hoàng, RFA
2013-12-25

 

·         In trang này

·         Chia sẻ

·         Ý kiến của Bạn

·         Email

DDKT12252013.mp3 

Nhân viên một ngân hàng tỉnh Tứ Xuyên - Trung Quốc đang xếp đôla Mỹ bên cạnh đồng nhân dân tệ

AFP PHOTO

 

Trong năm năm qua, kể từ vụ khủng hoảng tài chính Hoa Kỳ, giới nghiên cứu kinh tế đưa ra nhiều dự đoán, nổi bật nhất là sự suy sụp của nước Mỹ, bên cạnh là sự lớn mạnh của các nền kinh tế đang lên, đứng đầu là Trung Quốc. Cuối cùng thì các dự báo đó đều sai. Tuần qua, kinh tế Mỹ có dấu hiệu tăng vọt trong khi các nền kinh tế đang lên, từ Trung Quốc đến Liên bang Nga hay Brazil, Ấn Độ đều gặp nhiều khó khăn. Trong loạt bài tổng kết cuối năm với chuyên gia kinh tế Nguyễn-Xuân Nghĩa, Diễn đàn Kinh tế sẽ tìm hiểu vì sao mà nhiều người lại đoán trật....

Kinh tế Mỹ phục hồi

Vũ Hoàng: Thưa ông Nghĩa, đến tuần qua thì người ta có dấu hiệu là kinh tế Hoa Kỳ đã thật sự phục hồi với đà tăng trưởng của Quý Ba quy ra toàn năm đã vượt 4% và Ngân hàng Trung ương khởi sự tiết giảm biện pháp kích thích làm thị trường cổ phiếu tăng vọt lên đỉnh mới. Trong khi đó, nhiều nền kinh tế thuộc loại đang phát triển lại chìm sâu trong khó khăn. Khi Hoa Kỳ bị khủng hoảng tài chính năm năm trước đây, người ta dự đoán Mỹ trôi vào chu kỳ suy thoái và bị kinh tế Trung Quốc qua mặt trong vài năm tới. Bây giờ thì sự thể lại đảo lộn cho nên trong loạt tổng kết cuối năm, xin nêu câu hỏi là vì sao mà người ta lại có những dự báo sai lầm như vậy?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Trước hết về Hoa Kỳ thì đây là nơi xuất phát nhiều công trình chửi Mỹ nhất, mà không chỉ từ vụ khủng hoảng tài chính rồi nạn suy trầm kinh tế vào năm 2008-2009, tiếp theo là sự hỗn loạn trên chính trường về chi thu ngân sách. Nếu bên ngoài nhìn sự thể phiến diện thì cho là Hoa Kỳ hết thời và sẽ bị thiên hạ qua mặt, chứ thật ra, xã hội Mỹ có đặc tính biến báo hơn hẳn các nền kinh tế lớn khác. Tôi xin đơn cử vài ví dụ dễ so sánh như sau.

Biện pháp bơm tiền để kích thích kinh tế làm sụt giá đô la khiến thế giới coi thường đồng bạc xanh nên chẳng thấy là nhờ đó doanh nghiệp Mỹ có sức cạnh tranh cao hơn.
-Ô. Nguyễn-Xuân Nghĩa

Bị khủng hoảng vì mắc nợ quá cao, dân Mỹ trả nợ nhanh và nhiều hơn khối công nghiệp kia, là Âu Châu và Nhật Bản. Biện pháp bơm tiền để kích thích kinh tế làm sụt giá đô la khiến thế giới coi thường đồng bạc xanh nên chẳng thấy là nhờ đó doanh nghiệp Mỹ có sức cạnh tranh cao hơn. Mà các doanh nghiệp đều phải sáng tạo để cải tiến năng suất bằng kỹ thuật mới và quả nhiên là thành công khi người ta còn than vãn về nạn thất nghiệp. Chuyện thứ tư là cách mạng dầu khí với hai loại công nghệ gạn cát và đào ngang đã nâng sản lượng và giảm chi phí về xăng dầu. Nhờ đó, khu vực chế biến Mỹ chiếm ưu thế mới, trái với lý luận tiêu cực về nạn đầu tư ra ngoài để có nhân công rẻ. Hoa Kỳ là nơi sẽ thu hút đầu tư vì có doanh lợi cao hơn nhiều trị trường khác.

Tuy nhiên, tôi vẫn nghĩ là ta nên thận trọng với hai nhược điểm liên hệ đến chính trị. Thứ nhất là trong sự xoay chuyển quá nhanh như vậy, doanh lợi cao của giới đầu tư so với đa số có thể gây vấn đề về công bằng xã hội và dẫn tới lý luận đấu tranh giai cấp rất dễ bị khai thác. Thứ hai là Hoa Kỳ chưa hết bài toán bội chi và nhà nước đi vay. Nhờ kinh tế hồi phục, các chính khách mị dân có thể lại đòi tăng chi và đi vay nữa. Đó là về sự mạnh yếu của Hoa Kỳ.

Vũ Hoàng: Thưa ông, về các nền kinh tế khác thì sao? Lý do nào khiến người ta đã dự đoán sai?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Mình có thể lần lượt nhắc lại chuyện cũ để thấy việc đoán sai như vậy là quy luật phổ biến làm nhiều người hiểu sai từ cả nửa thế kỷ chứ không  phải là bây giờ.

Bên ngoài tòa nhà Quốc Hội Mỹ chỉ vài giờ trước khi Tổng thống Mỹ Barack Obama sẽ tuyên thệ nhậm chức, ngày 21 tháng 1 năm 2013 tại Washington, DC. AFP PHOTO / Stan HONDA.

Trước hết, là thời Chiến tranh lạnh, không thiếu gì kẻ tuyên truyền thiên tả và học giả uyên bác của Mỹ đã báo trước Liên Xô sẽ bắt kịp và vượt Hoa Kỳ. Họ dựa trên đà tăng trưởng rất cao của thập niên 60 rồi phóng vào tương lai theo đường thẳng mà không thấy kinh tế Xô viết có vấn đề từ những năm 70. Và hai chục năm sau là tự sụp đổ lên chính nó. Đến năm 2008, có người lại lầm nữa khi nghĩ là với giá dầu thô vượt quá trăm đồng, Liên bang Nga lại là đại cường kinh tế. Thật ra nước Nga tụt hậu thành xứ chậm tiến chỉ biết đào đất bán tài nguyên mà không hiện đại hóa và đa năng hóa cơ chế kinh tế. Khi giá nhiên liệu sút giảm, mà sẽ giảm, kinh tế xứ này từ suy trầm sẽ suy thoái. Lý do dự đoán sai là vì đánh giá sai vai trò của tài nguyên, khả năng quản lý của nhà nước và sự tuyệt vọng quá lớn của người dân. Sau đó là dự báo sai về Âu Châu.

Vũ Hoàng: Quả thật là đã có thời mà người ta cho rằng mô hình phát triển Âu Châu có vẻ cân đối và ổn định hơn những xoay chuyển quá nhanh của Hoa Kỳ. Thưa ông vì sao như vậy?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Thưa rằng đấy là vào đầu thập niên 70, khi Hoa Kỳ xuất huyết với cuộc chiến tại Việt Nam, rồi lãnh đòn phong tỏa dầu khí của Trung Đông rồi sai lầm với chính sách kinh tế khiến lạm phát tăng vọt. Khi đó, người ta nói về sự bải hoải hay "malaise" của nước Mỹ và cho rằng Âu Châu mới là nơi cuộc sống đẹp vì chú ý đến phẩm hơn lượng. Lúc đó, mô hình xã hội chủ nghĩa kiểu Bắc Âu mới là lý tưởng. Sự thật lại không hẳn như vậy vì chế độ bao cấp Âu Châu đã tích lũy nhiều vấn đề, làm tăng thất nghiệp và giảm sức cạnh tranh. Lý do dự đoán sai vẫn nằm trong cách đánh giá quá cao vai trò can thiệp của nhà nước vào kinh tế. Đấy cũng là lý do mà mươi năm sau người ta tiên đoán sự thắng thế của Nhật Bản.

Vài chục năm đoán sai một lần?

Vũ Hoàng: Thưa rằng nếu nhớ lại thì sau thời Tổng thống Jimmy Carter, lạm phát tại Hoa Kỳ từ 14% và thất nghiệp từ hơn 10% lại giảm mạnh và kinh tế Mỹ đã có mức tăng trưởng rất cao. Nhưng cũng vào lúc đó thì lại có lời tiên đoán về sức bật của Nhật Bản, thậm chí lời cảnh báo về việc Nhật Bản đang mua đứt nước Mỹ và thành bá chủ kinh tế toàn cầu. Vì sao họ lại đoán vậy?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Tôi nghĩ là câu hỏi này rất hay vì sau khi bi quan trước sự lớn mạnh của Liên Xô rồi Âu Châu, nhiều nhà nghiên cứu nhìn về Châu Á cũng với sự lầm lạc đó.

Khi bị khủng hoảng kinh tế thì nền dân chủ có lợi thế sửa sai cao hơn ách độc tài nhờ sự tham dự của mọi tác nhân kinh tế. Chính là việc tranh luận về cách sửa sai đó là khác biệt giữa thịnh và suy.
-Ô. Nguyễn-Xuân Nghĩa

Đầu tiên, họ cho là tư bản chủ nghĩa kiểu Nhật có ưu điểm là cân bằng và ổn định hơn kiểu Mỹ. Lý do là hệ thống Nhật dựa trên sự phối hợp giữa doanh nghiệp và ngân hàng với bộ máy hành chính, dưới sự chỉ đạo sáng suốt của chính quyền. Ba chân kiềng của các tập đoàn tư doanh, bộ máy hành chính và chính quyền đã giúp Nhật tập trung công sức thành mũi nhọn. Vì vậy dân Mỹ mới được báo động rằng Nhật Bản sẽ làm chủ đầu tư trên thị trường Hoa Kỳ.

Sự thật thì sau đó kinh tế Nhật bị khủng hoảng vì bể bóng đầu cơ và trải qua hai chục năm suy trầm cũng vì ưu thế gọi là ổn định của họ. Nhật Bản không dám mạnh tay cải cách và phá vỡ ung nhọt tích lũy từ nhiều thập niên về trước. Mãi đến năm nay, chính quyền của Thủ tướng Shinzo Abe mới có quyết định khá táo bạo với kết quả khả quan hơn. Lý do dự đoán sai lầm vẫn là vì quá lạc quan về sự can thiệp và phối hợp của nhà nước. Sai lầm đó tiếp tục khi người ta nói về kinh tế Trung Quốc là nơi mà nhà nước là chủ đầu tư số một và dù kinh tế nhà nước độc tài thì cũng lấy quyết định hợp lý hơn là thị trường bát nháo như ở Hoa Kỳ.

Vũ Hoàng: Khi ông nhắc lại như vậy, chúng ta thấy cứ vài chục năm thì giới kinh tế lại đoán sai một lần, nào là về Liên Xô, Âu Châu, về Nhật Bản và Trung Quốc, mà lần nào cũng nói trước là Hoa Kỳ sẽ lụn bại. Trong khi thực tế thì nước Mỹ đổi thay liên tục mà các nước kia mới sa sút. Chúng ta đi tới chuyện ngày nay là đối chiếu dự đoán với thực tế.

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Chuyện ngày nay là người ta đoán sai về sức mạnh kinh tế Trung Quốc. Lồng trong đó, khi ba khối Âu-Mỹ-Nhật bị suy trầm thì báo trật về sức bật của các nền kinh tế đang lên, như nhóm BRIC là Brazil, Nga, Ấn Độ và Trung Quốc. Người ta cũng đoán sai về giá thương phẩm theo lối tính bi quan về số cung có hạn làm giá sẽ tăng nên mới cho là xứ nào có tài nguyên thì sẽ giàu to, v.v....

Từ trái sang: Chủ tịch Luiz Inacio Lula da Silva của Brazil, Nga Dmitry Medvedev của Nga, Hồ Cẩm Đào của Trung Quốc, và Thủ tướng Ấn Độ Manmohan Singh bắt tay tại Yekaterinburg, Nga hôm 16/6/2009, trước một cuộc họp của BRIC.

Trước hết, từ hai năm qua, khối BRIC đó mới lụn bại nhất và chưa hết khó khăn. Thứ hai, Việt Nam cứ theo Trung Quốc là dựa vào trí tuệ có hạn của chính quyền và kinh tế nhà nước đã đi từ khủng hoảng này qua khủng hoảng khác, cũng với núi nợ chất đống và bong bóng đầu cơ bị bể.

Thứ ba, một số nước có tránh khỏi tai họa đó vì từng bị khủng hoảng và nghiến răng cải cách. Họ chấp nhận rủi ro bất ổn của nền dân chủ, không dựa vào kho tài nguyên dưới lòng đất mà tin vảo khả năng cải tiến của người dân. Khả năng đó khiến xã hội tìm ra giải pháp thích hợp và nhà nước tạo điều kiện thử nghiệm với một sân chơi bình đẳng cho mọi người. Thí dụ nổi bật nhất là Đài Loan và Nam Hàn, đã tự dân chủ hóa từ trước, rồi khi bị khủng hoảng thời 1997 thì triệt để cải cách. Theo sau, có trường hợp Philippines và Indonesia với triển vọng sáng láng hơn cả ở Đông Nam Á. Ngoài khu vực Đông Á thì phải nói đến xứ Chile, cũng đã cải cách kinh tế rồi chính trị nên xã hội ổn định và người dân giàu gấp bội so với xứ Brazil có nhiều tài nguyên hơn.

Sau cùng thì nói cho công bằng, không phải là ai cũng đoán sai về sự thịnh suy hay thăng giáng của các nước, vì có nhiều người nói ngược mà ít ai nghe!

Vũ Hoàng: Câu hỏi cuối thưa ông, vì sao lại có những dự đoán sai lầm như vậy?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Tôi trộm nghĩ là ta nên phân biệt hai trường hợp gian ý và chân tình.

Gian ý là loại con buôn đã lũng đoạn thị trường thông tin với dự báo sai, miễn là để thu hút thân chủ đầu tư vào các thị trường họ có chân đứng. Họ đánh trống hô hào rằng bên kia sông là ánh mặt trời để kêu gọi người người bỏ vốn. Kinh tế học gọi đó là phản ứng bầy đàn, nhưng trước tiên là phải có kẻ cố tình tô hồng sự thật. Trung Quốc giỏi chi tiền cho nghệ thuật quảng cáo đó nhờ các doanh nghiệp đang làm ăn với họ, mà quảng cao về chính trị chỉ là tuyên truyền.

Chân tình là những người tin thật vào cái lẽ tất thắng của một số yếu tố như đất đai, tài nguyên, nhân công hay khả năng can thiệp sáng suốt của nhà nước. Họ tin thật chứ chằng muốn lừa gạt ai mà kết luận sai vì thiếu tầm nhìn sâu và rộng.

Lý do ở đây là bất cứ một xứ chậm tiến nào cũng có thể học được vài bí quyết của các nước tiên tiến để vượt lên, nhờ đó mà có mươi mười lăm năm khá giả hơn xưa. Nếu cứ chỉ nhìn vào bước nhảy vọt đó thì ta dễ đoán sai vì phóng một đường tuyến giai đoạn vào tương lai trường kỳ. Trong khi thực tế lại khắt khe hơn vậy.

Vũ Hoàng: Ông nói rằng thực tế khắt khe hơn vậy có nghĩa là gì?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Tôi xin cố giản lược hóa ở vài ý. Thứ nhất, khi kinh tế có tăng trưởng so với thời trước thì ta phải đếm ra cái được và khấu trừ đi cái mất để có đà tăng trưởng đó. Đo đếm sự được mất này có nghĩa là phải nhìn trên toàn cảnh và về dài, và để thấy ra phẩm chất. Nếu đạt mức tăng trưởng 7-8% mà lại thổi bong bóng, gây ra tham ô, bất công, hay ô nhiễm môi sinh thì kinh tế vẫn không có tương lai và người dân không có thịnh vượng. Thứ hai, chế độ độc tài mà dựng ra nền tư bản nhà nước thì cũng chỉ phất được vài thập niên mà thôi. Và sau cùng, khi bị khủng hoảng kinh tế thì nền dân chủ có lợi thế sửa sai cao hơn ách độc tài nhờ sự tham dự của mọi tác nhân kinh tế. Chính là việc tranh luận về cách sửa sai đó là khác biệt giữa thịnh và suy.

Vũ Hoàng: Xin cảm tạ ông Nghĩa về bài tổng kết này.

 

Hiện tượng thoái đảng của ông Lê Hiếu Đằng: Ai xử lý ai?

Thưa bà Hoàng Thị Thắm: Ai xử lý ai?

Trần Thị Hải Ý (Danlambao) - Trên trang Hà Nội Mới ngày 25/12/2013 có bài “Phải xử lý nghiêm những người làm tổn hại uy tín của đảng” do PV Ban Bạn Đọc lược ghi những phản ứng từ ‘đại chúng’ về vụ luật gia Lê Hiếu Đằng tuyên bố ra khỏi đảng cs Việt Nam từ hôm 04/12/2013.

Bài này Hải Ý em xin trả lời phản ứng của bà Hoàng Thị Thắm (phường Yên Hòa, quận Cầu Giấy) vì em nghĩ nó tiêu biểu nhất. Trích nguyên văn: 

[«Cần xử lý nghiêm những người làm tổn hại uy tín của đảng.

Việc ông Lê Hiếu Đằng ra khỏi đảng Cộng sản Việt Nam đã trở thành cái cớ để nhiều thế lực thù địch lợi dụng, tung ra những luận điệu xuyên tạc khiến nhiều người dân bất bình. Thực tế cho thấy, nhiều đảng viên thoái hóa, biến chất, thậm chí nhiều đảng viên giữ trọng trách trong nhiều cơ quan cũng đã phải trả giá khi vi phạm pháp luật, vi phạm Điều lệ đảng… Điều đó cho thấy sự thanh lọc, sự nghiêm túc trong tổ chức luôn được đảng ta chú trọng. Có thể những động thái đó chưa thể tác động ngay tức thời đến mọi tầng lớp nhân dân, chưa thể có những chuyển biến mạnh mẽ trên tất cả các lĩnh vực, song, không vì những cá nhân như ông Lê Hiếu Đằng mà chúng ta lại mất niềm tin, lại phủ nhận vai trò lãnh đạo của đảng. Dư luận đòi hỏi những cá nhân bôi nhọ, làm mất uy tín, danh dự của đảng như Lê Hiếu Đằng cần phải bị xử lý nghiêm trước pháp luật.»] (hết trích)

Trả lời:

Thưa bà Hoàng Thị Thắm,

Theo tôi nghĩ, trước hết cần phải phân biệt mạch lạc 2 phạm trù đảng là đảng, đất nước là đất nước. Đảng cs VN với 3 triệu đảng viên, chỉ là một bộ phận nhỏ trong tổng số 90 triệu công dân trên chữ S. Đảng cs có cương lĩnh, nội quy và điều lệ của riêng mình và chỉ có giá trị đối với đảng viên cs. Đảng Mafia cũng có cương lĩnh, nội quy và điều lệ của nó. Ai chẳng biết “chế độ nào, chủ nghĩa nào, đảng phái nào rồi cũng phải đi qua, riêng đất nước dân tộc là mãi hoài đứng lại”. Cho nên, hoạ là kẻ mắc chứng vĩ cuồng cấp 3 hay ngu trung hạng nặng mới nhơn nhơn đặt cương lĩnh, nội quy và điều lệ của đảng trước và trên Hiến pháp của toàn đất nước và toàn khối dân tộc đã sinh dưỡng ra nó, đang cưu mang nó; hơn nữa lại phải tuyệt đối ‘mang ơn’ nó.

Vụ ông Lê Hiếu Đằng công bố từ bỏ đảng cs VN nói riêng, theo lẽ là chuyện hết sức bình thường; chính báo đài của đảng cs cũng quan niệm như thế; có điều một mặt họ cho là bình thường chiếu theo Điều lệ của đảng cs, mặt khác lại liên tục giãy nảy lên cực kỳ bất thường, tuồng như ăn vôi sôi bụng, vô tình quảng cáo không công cho ông Đằng.

Thưa bà,

1/ Cứ giả dụ cách thức ông Đằng từ bỏ đảng cs tuy không vi phạm nội quy, điều lệ nhưng đã chạm vào nọc kiêu ngạo cs khú đế của ai đó thì đó là chuyện nội bộ của đảng cs, chẳng mắc mớ gì tới pháp luật của đất nước. Tôi chắc chắn do bức xúc nhất thời vì quá yêu đảng của mình mà bà Thắm đã đồng nhất nội quy của đảng cs với quốc luật, và sốc nổi đề nghị ngành Tư pháp lôi ông Đằng ra «xử lý nghiêm minh trước pháp luật»!

2/ Hôm 28/09/2013, Tổng Bí thư đcs Nguyễn Phú Trọng đã tuyên bố «Hiến pháp – văn kiện chính trị pháp lý quan trọng vào bậc nhất, sau Cương lĩnh của đảng”. Thực tế xã hội bấy lâu nay ở nước ta xác minh lời ông Tổng bí Trọng là chân thật. Lời nói đầu bản Hiến pháp 2013 ghi rành rành “Hiến pháp là để thể chế hoá cương lĩnh của đảng”. Bà Thắm biết thừa Hiến Pháp là Mẹ đẻ của pháp luật, nhưng lại bị / được đứng sau Cương lĩnh của đảng (cs). Vậy, thưa bà, trước khi lôi ông Đằng ra «xử lý nghiêm minh trước Cương lĩnh của đảng» vì tội đã «bôi nhọ, làm tổn hại uy tín của đảng (cs)» thì đảng cs (của bà) phải nghiêm trị ngay tức khắc:

2a/ Đương kim Tổng Bí thư đcs Nguyễn Phú Trọng, người đã «bôi nhọ, làm tổn hại uy tín của đảng» trầm trọng bậc nhất từ trước tới nay, khi tuyên bố «xây dựng Chủ nghĩa xã hội còn lâu dài lắm. Đến hết thế kỷ (21) này không biết đã có Chủ nghĩa xã hội hoàn thiện ở Việt Nam hay chưa.»;

2b/ Đương kim Chủ tịch nước Trương Tấn Sang - người đã «bôi nhọ, làm tổn hại uy tín của đảng» trầm trọng khi cho rằng đảng cs đã «sản sinh ra một bầy sâu, làm chết cái đất nước này»;

2c/ Đương kim Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan - người đã «bôi nhọ, làm tổn hại uy tín của đảng» trầm trọng khi thét toáng lên giữa đất trời: “Người ta ăn hết của dân, không chừa một thứ gì”. 

Người ta là ai, thưa bà Hoàng Thị Thắm?

- Xin cứ hỏi ngài TBT Mênh mông…tiền dân, ngay dưới đây.

2c/ Cựu Tổng Bí thư đcs Lê Khả Phiêu - người đã «bôi nhọ, làm tổn hại uy tín của đảng» trầm trọng khi xác định Việt Nam dưới sự độc quyền lãnh đạo của đcs: «Tham nhũng đã trở thành ung thư. (Người ta tức) đảng viên, cán bộ đảng trong Nhà nước tham nhũng chứ dân đen nào tham nhũng?»;

2d/ Cựu Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An cũng đã «bôi nhọ, làm tổn hại uy tín của đảng» trầm trọng khi kết luận như đinh đóng cột: «Đảng là ông vua tập thể, đã xây nên một cơ chế đã mắc lỗi hệ thống!»

2e/ Rồi hôm 07/12/2013 tại Hà Nội, ông Tổng bí Trọng lại một lần nữa “bôi nhọ, làm tổn hại uy tín của đảng” hung hơn khi ông ấy vô tình hay cố ý quốc sách hoá ung thư tham nhũng ở nước ta bằng câu “đến Đường Tăng đi lấy kinh cũng phải hối lộ. Bước chân sang nước Phật đã phải hối lộ… Cho nên chúng ta phải xem xét, bình tĩnh, tỉnh táo, sáng suốt…”.

Thưa bà Hoàng Thị Thắm,

Bao giờ, ở đâu, và ai sẽ xử lý mấy ngài lãnh đạo chóp bu «suy thoái tư duy, chao đảo lý tưởng, phát ngôn sai nguyên tắc của đảng», «bôi nhọ, làm tổn hại uy tín của đảng» khủng khiếp nêu trên? Đó là tôi cố ý mắt nhắm mắt mở không nhắc tới khối đảng viên lãnh đạo đã “bôi nhọ, làm tổn hại uy tín của đảng” trong kinh tế, giáo dục, y tế… mấy chục năm qua. Bà hãy mạnh dạn kiên trì đề nghị đảng cs (của bà) xử lý cho sạch sẽ dúm đảng viên chóp bu này xong xuôi rồi, thì lúc đó tôi chắc chắn ông Lê Hiếu Đằng có cách tự xử thôi. Và nhiều, rất nhiều đảng viên kỳ cựu, nhân sĩ trí thức trong hay ngoài đảng cs, thành lão cách mạng khác đã, đang luân phiên ‘lộng ngôn’, viết báo mạng «bôi nhọ, làm tổn hại uy tín của đảng» mấy năm qua, đơn cử thêm vài vị, thay lời kết, như quý ông Nguyễn Trọng Vĩnh, Tống Văn Công, Hà Sĩ Phu, Bùi Văn Bồng, Nguyễn Quang A, Nguyễn Thanh Giang, Kha Lương Ngãi, Tương Lai, Hồ Ngọc Nhuận..., đặc biệt nhất là ông Gs tuyên giáo đại tá Trần Đăng Thanh cũng sẽ noi gương tự xử của ông Lê Hiếu Đằng. 

Mong hồi âm xử lý của bà.

Kính,

Trần Thị Hải Ý

danlambaovn.blogspot.com

TB: Xin đừng ngộ nhận là tôi đang Prồ ông Lê Hiếu Đằng. Hải Ý tôi là tác giả bài “Lê Hồ huyết kỳ bí phổ”.

XIN CHẾT 

Kiếp nhân sinh, than ơi, quá khổ!

Làm con người, bao nỗi đắng cay

Tuổi già, mặt dạn mày dày

Tối chui ống cống, còn ngày xin ăn! 

Cha tôi xưa cu Hồ bộ đội

Bụng đói meo vẫn lội ruộng sình

Tử Nam sinh Bắc quên mình

Biết bao cực nhọc hi sinh vô bờ! 

Rồi một ngày đạn thù quật ngã

Trường sơn đông lệ đá tuôn dòng

Mẹ tôi số kiếp long đong

Mẹ đang thai nghén, cung lòng có tôi! 

Mẹ kể lại một đêm mưa gió,

Mẹ và cha ngồi trú bên nhau

Rồi làm như có phép mầu

Mẹ cha ân ái, bắt đầu có tôi! 

Cha tôi chết, mẹ đang công tác

Bụng khá to, mẹ vẫn xung phong

Hàng trăm hòm đạn liên thanh

Mẹ hăng hái quá, mẹ thành mẫu gương! 

Rồi một ngày vì lao lực quá

Máu dầm dề ướt cả châu thân

Tôi ra, mẹ thấy...thất thần

Vài người đỡ mẹ, dần dần tôi ra! 

Kể từ đó mẹ thôi vác đạn,

Mẹ trở về Hà Nội...nuôi tôi

Mẹ con rau cháo qua ngày 

Nhiều khi mẹ nhịn, để tôi no lòng! 

Đủ 18, tôi đi nghĩa vụ

Dặn mẹ rằng con sẽ về thăm

Chuyến này Sinh Bắc tử Nam

Như cha khi trước, hờn căm quân thù! 

Lần công đồn, chân tôi bị đạn

Cưa một chân, vận hạn quá xui

Được về Hà Nội, tôi vui

Kiếm mẹ, mẹ mất, khóc vùi, mẹ ơi! 

Không ai mướn, đành đi xin xỏ,

Ngày: chợ Hôm, tối có gầm cầu

Không thì chui cống ngủ nhầu

Cái thân tàn tạ, như trâu như bò! 

Heo may lạnh, cóng chân cóng khắp

Cái thân làm se sắt tâm hồn

Cuộc đời nghĩ quá đau buồn

Thì xin Thượng Đế...dứt luôn càng mừng!  

26-12-2013

Bút Xuân

Đồng chí X phê bình đại sứ

Biếm họa Kuoc Kuoc (Danlambao)