Mỹ rút khỏi Afghanistan : Công việc còn dở dang

Mỹ rút khỏi Afghanistan : Công việc còn dở dang

Lính Mỹ thu hồi quốc kỳ tại căn cứ quân sự Helmand tại Afghanistan - REUTERS /Omar Sobhani

Sau 13 năm tiến hành một cuộc chiến tranh tốn kém, mệt mỏi, Hoa Kỳ đã giảm mạnh số chiến binh có mặt tại Afghanistan, với nỗi ám ảnh là chưa đạt được điều mong muốn, cho dù hàng ngàn binh sĩ Mỹ đã thiệt mạng và Afghanistan vẫn phải đối mặt với làn sóng bạo lực của phiến quân Taliban.

Vào dịp cuối năm, khi Liên minh Bắc Đại Tây Dương – NATO kết thúc nhiệm vụ tại Afghanistan, trong bầu không khí lạnh nhạt, không hứng khởi, một lực lượng lớn của quân đội Mỹ rời khỏi đất nước này, vốn là chiến trường của một cuộc xung đột dài nhất mà Hoa Kỳ đã tham gia.

Lực lượng của NATO tại Afghanistan (ISAF), lúc cao điểm có tới 140.000 người, sẽ được thay thế trong năm 2015, bằng 12.500 binh sĩ ngoại quốc, chủ yếu là lính Mỹ, với nhiệm vụ chính, trên lý thuyết, là cố vấn, hỗ trợ cho quân đội Afghanistan.

Kể từ khi Hoa Kỳ và NATO tấn công vào Afghanistan, cuối năm 2001, hơn 2.300 lính Mỹ đã thiệt mạng và cuộc chiến đã làm cho Washington tốn kém gần 1.000 tỷ đô la.

Về mặt công khai, Hoa Kỳ và NATO đều khẳng định là lực lượng an ninh Afghanistan, do Mỹ huấn luyện, hoàn toàn đủ khả năng chống chọi lại được phiến quân Taliban. Thế nhưng, trong các cuộc gặp riêng tư, một số quan chức Mỹ bày tỏ lo ngại về nguy cơ chính quyền Kabul sụp đổ, giống như tình hình tại Irak, nơi mà quân đội không thể ngăn cản được đà tấn công của lực lượng thánh chiến thuộc tổ chức Nhà nước Hồi giáo.

Theo giới quan sát, hầu như các phương tiện truyền thông Mỹ không đưa tin nhiều về việc Hoa Kỳ rút quân khỏi Afghanistan, vì lo ngại làm dấy lên sự bất bình trong công luận, vốn đã rất bi quan về cuộc xung đột này. Ngay trong hàng ngũ quân đội Mỹ, theo một cuộc thăm dò gần đây, chỉ có 23% số người được hỏi nghĩ rằng họ đã hoàn thành nhiệm vụ tại Afghanistan.

Bầu không khí ảm đạm này trái ngược hẳn với sự hồ hởi của thời kỳ đầu cuộc chiến: Người dân Mỹ đã ủng hộ mạnh mẽ cuộc tấn công mà theo lời Tổng thống Hoa Kỳ lúc đó, ông Georg Walker Bush, là ngăn chặn quân Taliban « sử dụng Afghanistan như là một căn cứ khủng bố ».

Bởi vì, trong thời gian đầu cuộc chiến, quân đội Mỹ đã nhanh chóng giành được các thắng lợi quan trọng : Các trại huấn luyện của khủng bố Al Qaida bị xóa sổ, trong lúc các chiến binh thuộc Liên minh phương Bắc, với sự yểm trợ của không quân và lực lượng đặc nhiệm Mỹ, chỉ trong vòng có một tháng, đã lật đổ chế độ Taliban.

Vào thời điểm đó, nhiều người Mỹ đã nghĩ rằng Washington giành được thắng lợi trong một cuộc chiến mà không cần nhiều nỗ lực và tốn kém.

Thế nhưng, đó chỉ là thắng lợi tạm thời, dễ gây ảo tưởng, bởi vì tàn quân Taliban chạy trốn và ẩn náu trong các cứ địa đặt trên lãnh thổ Pakistan và sau đó, tiến hành chiến tranh du kích, với các vụ khủng bố, tấn công bất ngờ, nhắm vào lực lượng Afghanistan và liên quân quốc tế.

Khi tiến hành chiến tranh tại Afghanistan, Hoa Kỳ chủ trương hai mục tiêu : Dùng sức mạnh quân sự nghiền nát quân Taliban, đồng thời giúp Afghanistan xây dựng một đất nước « dân chủ và ổn định », đấu tranh chống căn bệnh trầm kha là tham nhũng, phát triển kinh tế, bảo vệ nhân quyền.

Vậy kết quả thu được là gì ? Viện trợ quốc tế đã giúp xây dựng lại hệ thống giao thông, trường học, nhưng một phần quan trọng nguồn tiền mà Mỹ và quốc tế đổ vào đã nuôi dưỡng nạn tham nhũng, biển thủ và thậm chí rơi vào tay phiến quân.

Còn trên chiến trường, theo lời tướng Mỹ Daniel Bloger, được AFP trích dẫn, thì Washington không ngừng tăng viện, « với hy vọng là mọi việc sẽ được cải thiện, nhưng vô ích ». Lúc cao điểm, Mỹ có tới 100 000 binh sĩ tại Afghanistan. Giờ đây, con số này chỉ là 11 000.

Tàn quân Taliban không thể quay lại nắm quyền, nhưng không hề có ý định từ bỏ cuộc chiến chống chính quyền Kabul.

Chuyên gia Vanda Felbab-Brown, trung tâm tư vấn Brooking, Hoa Kỳ, nhận định : « Rõ ràng là quân Taliban không có quyền hành như hồi năm 2001, nhưng chúng còn lâu mới chấp nhận thất bại ». Chính vì thế, mọi hy vọng giữ gìn an ninh, ổn định đất nước đều trông đợi vào quân đội Afghanistan, trong lúc lực lượng này đang phải đối mặt với tình trạng đào ngũ hàng loạt và kháng cự khó khăn chống lại các cuộc tấn công của Taliban.

Do vậy, đối với ông Carter Malkasian, đã từng làm việc cho Bộ Ngoại giao Mỹ tại tỉnh Helmand (miền nam Afghanista), « năm tới quân đội Afghanistan sẽ trải qua một trắc nghiệm lớn. Nếu quân đội thua, điều này báo hiệu là chiến tranh sẽ tiếp tục và quân Taliban sẽ tỏ ra ngày càng mạnh dạn hơn, bởi vì chúng không có lý do gì để đàm phán » với chính quyền Kabul.

Tổ chức Nhà nước Hồi giáo hành quyết gần 2.000 người trong 6 tháng

Trong 6 tháng, Tổ chức Nhà nước Hồi giáo đã hành quyết 1878 nạn nhân, trong đó đa số là thường dân - REUTERS /Stringer

Theo tổ chức Đài Quan sát Nhân quyền Syria, kể từ cuối tháng 06/2014, thời điểm tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo lập căn cứ tại Syria, cho đến ngày 27/12, khoảng 2.000 người đã bị hành quyết, trong đó một nửa các nạn nhân là các thành viên một bộ tộc Hồi giáo Sunite.

Con số chính xác là 1878 nạn nhân, trong đó có 1175 thường dân. 930 người thuộc bộ tộc Chaitat, theo hệ phái Sunite Hồi giáo. Bộ tộc này đã chống lại tổ chức Nhà nước Hồi giáo trong mùa hè vừa qua, ở phía đông Syria.

Các số liệu trên đây được thu thập qua các nguồn tin của người dân, y tế, quân sự. Đa số các nạn nhân bị bắn chết, chặt đầu hoặc ném đá chết, tại các tỉnh Deir Ezzor (phía đông), Hassaka (đông bắc), Raqa và Alep (bắc), Homs và Hama (miền trung).

Ngoài ra, tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo còn hành quyết 502 binh sĩ, dân quân thân chính quyền Damas, sau khi những người này bị bắt làm tù binh trong các trận giao tranh.

Tổ chức khủng bố này còn giết chết 120 thành viên của chúng vì những người này tìm cách trốn chạy ra khỏi Syria và hạ sát 80 chiến binh thuộc phe nổi dậy Syria và của một tổ chức khủng bố khác là Mặt trận Al Norsa, chi nhánh của Al Qaida tại Syria.

Theo Đài Quan sát nhân quyền, số nạn nhân có thể còn cao hơn vì có nhiều người bị mất tích sau khi bị tổ chức Nhà nước Hồi giáo bắt giữ.

Đối thoại giữa Damas và phe đối lập

Vẫn tại Syria, sự kiện đáng chú ý là ngày 27/12, chính quyền Damas đồng ý sẽ gặp phe đối lập nổi dậy, tại Matxcơva. Từ Beyrouth, thông tín viên Paul Khalifeh gửi về bài tường trình :

« Chính quyền Syria đã bật đèn xanh cho một cuộc gặp tại Matxcơva, với các đại diện của phe đối lập. Hãng thông tấn chính thức của Syria SANA đã thông báo như vậy, trích dẫn một nguồn tin từ Bộ Ngoại giao Syria.

Theo nguồn tin này, cuộc gặp tại Matxcơva mang tính chất sơ khởi và tham khảo. Trong khi đó, hãng thông tấn Nga Ria Novosti, trích dẫn phe đối lập Syria, nói rằng cuộc gặp sẽ được tổ chức vào ngày 22 hoặc 26/01/2015.

Đặc sứ Nga phụ trách hồ sơ Trung Cận Đông, ông Mikhail Bogdanov, trong một cuộc gặp ở Beyrouth hồi đầu tháng 12, đã khẳng định rằng hoạt động ngoại giao của Nga liên quan đến hồ sơ Syria, đã được Washington chấp thuận.

Chỉ có một phần trong phe đối lập sẽ tham gia cuộc gặp ở Matxcơva, nhóm mà chính quyền Damas chấp nhận. Bên cạnh đó, còn có các cựu thành viên liên minh dân tộc Syria được phương Tây ủng hộ, trong số này có cựu Chủ tịch liên minh, ông Moaz Al Khatib. Một số nhóm vũ trang khác cũng có đại diện tham dự cuộc gặp.

Theo Bộ Ngoại giao Syria, các cuộc thảo luận ở Matxcơva nhằm đạt được đồng thuận về việc tổ chức một Hội nghị đối thoại giữa những người Syria mà không có sự can thiệp của nước ngoài.

Thế nhưng, Nga có nhiều tham vọng to lớn. Matxcơva hy vọng đạt được một thỏa thuận về chính phủ chuyển tiếp, do một nhân vật trung lập lãnh đạo và được tất cả các