Việt
Nam có thực tâm hòa hợp và cả hòa giải dân tộc?
Phạm Chí Dũng gửi RFA
2013-05-01
2013-05-01
Những công nhân kết hoa
trang trí xcho nàgy 30 tháng 4 năm 2013 tại Hà Nội.
AFP photo
Vẫn còn “tài nguyên nhân quyền” đặt lên bàn
đàm phán quốc tế, chủ đề hòa hợp và có thể cả hòa giải dân tộc lại đang được Hà
Nội nhắc đến. Chỉ có điều, bối cảnh hiện thời khác xa so với gần một thập niên
trước.
Biến đổi quan niệm
Dường như đã thấm thía
ý nghĩa của mối quan hệ “song phương” và có thể cả đa phương hóa, gần mười năm
sau nghị quyết số 36 về công tác người Việt Nam ở nước ngoài, giới chức lãnh
đạo của quốc gia này mới hé cửa về triển vọng “hòa hợp dân tộc”.
Cũng tràn ngập ý nghĩa
và không kém ấn tượng, bài phỏng vấn Thứ trưởng ngoại giao Nguyễn Thanh Sơn do
báo Thanh niên thực hiện với tiêu đề “Hòa hợp tạo ra sức mạnh cho dân tộc” đúng
vào ngày 30/4 - kỷ niệm năm thứ 38 của “Bên thắng cuộc”, đã phác họa những nội
dung chưa từng có tiền lệ kể từ năm 2004.
2004 - thời điểm mà
nghị quyết 36 của Bộ chính trị ra đời, cũng là một “thời kỳ quá độ” mà Việt Nam
tích cực vận động để “nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” được
tô điểm thêm một sắc thái mới: thành viên thứ 150 của Tổ chức thương mại thế
giới (WTO).
Vào thời kỳ quá độ
trên, chủ đề hòa hợp hòa giải dân tộc cũng đã được nêu ra, nhưng thể hiện một
cách đầy chắt lọc chứ không phổ cập đại chúng trên báo chí trong nước như những
ngày qua.
Độ lượng hơn trong ít
nhất việc chọn lọc “đối tượng”, hòa hợp dân tộc đang biến diễn trong bối cảnh
Việt Nam nhiệt thành xúc tiến cho một cuộc thương thuyết mới sau “phong trào”
WTO: gia nhập Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP).
Tất nhiên, kinh tế có
thể đóng vai vế làm biến đổi cả quan niệm chính trị.
“Cái nhìn hết sức tích
cực”
Sau gần mười năm từ
năm 2004, một quan chức có trọng trách về ngoại giao và cũng là chủ nhiệm của
Ủy ban nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài - ông Nguyễn Thanh Sơn, đã lần
đầu tiên dẫn ra một quan niệm mới “Do hoàn cảnh lịch sử mà kiều bào ta vẫn còn
một bộ phận mà ngày xưa chúng ta vẫn gọi là “phản động”. Quan điểm của tôi là
không nên gọi như thế”.
Trong bài trả lời
phỏng vấn báo Thanh niên, nhân vật số hai của Bộ ngoại giao Việt Nam đã “giải
mật” một nội dung mà vẫn thường mang nặng dấu ấn cơ mật vào “ngày xưa”, khi ông
tiết lộ việc thông qua Đại sứ quán và Tổng lãnh sự quán Việt Nam ở Mỹ, vào
tháng 10/2012 ông đã có những cuộc tiếp xúc tại Washington, Houston,
California, quận Cam với “các cá nhân, tổ chức còn chống đối, có tư tưởng hận
thù với đất nước”, trong đó có những thủ lĩnh, nhân vật “chống cộng khét
tiếng’” như Nguyễn Ngọc Lập, Nguyễn Phương Hùng, Nguyễn Thành Quang, Võ Đức
Quang, Đức Nguyễn, Thôn Thất Chiếu, Đông Duy, Nguyễn Á Độc Lập, Hoàng Duy Hùng…
Riêng đối với nhân vật
Hoàng Duy Hùng, ông Sơn khen ngợi: “Vấn đề mà chúng ta từng lo ngại là các
thành phần chống cộng cực đoan đã ngày càng giảm đi. Một trong những người cực
đoan nhất như ông Al Hoàng (Hoàng Duy Hùng) vừa qua cũng đã được về nước và ông
ấy đã có những cái nhìn hết sức tích cực như các anh (phóng viên) đã biết”.
Người được khen tặng -
Hoàng Duy Hùng, một nghị viên của Thành phố Houston đặc trách về châu Á - đã có
chuyến về thăm Việt Nam vào cuối tháng 3, đầu tháng 4/2013 qua lời mời của Bộ
ngoại giao Việt Nam và của thành phố Đà Nẵng - đô thị được xem là “nơi đáng
sống nhất Việt Nam” và đang có mối quan hệ kết nghĩa với Houston.
“Tôi e ngại rằng nhiều
đảng phái quá sẽ không xây dựng được đất nước, nên tôi cho rằng hệ thống lưỡng
đảng ở Hoa Kỳ đem áp dụng cho Việt Nam là tốt nhất, và đó cũng là sự “hợp
nguyên”. Suy cho cùng, hệ thống lưỡng đảng là tương đối ổn thỏa nhất để xây
dựng và phát triển Việt Nam” - ông Hoàng Duy Hùng đã nêu ra “cái nhìn hết sức
tích cực” khi trả lời BBC tiếng Việt cũng vào ngày 30/4/2013 - thời điểm mà Thứ
trưởng ngoại giao Nguyễn Thanh Sơn hé cửa “hòa hợp dân tộc” trong trả lời phỏng
vấn báo Thanh niên.
Nghị viên Houston
Hoàng Duy Hùng còn đề nghị một phương án hết sức táo bạo: nếu Đảng cộng sản
Việt Nam thuận theo sự tiến bộ và tách thành hai đảng, thí dụ Đảng cộng hòa
(bảo thủ) và Đảng xã hội hay Đảng dân chủ (cấp tiến), thì đó chính là đột phá
của lịch sử để giải quyết nhiều bế tắc trong nhiều năm qua ở ngay trong nội bộ
Đảng cộng sản cũng như của chính những người bất đồng chính kiến và ở hải
ngoại. Lúc đó, những người bất đồng chính kiến có thể tham gia một trong hai
đảng mà không cảm thấy khó khăn.
Khá bất ngờ là chính
trường Việt Nam, với những ẩn dụ chưa định hình, đang lần đầu tiên tạm chấp
nhận sự hiện diện và cả phát ngôn của một nhân vật “khét tiếng chống cộng”.
Việt Nam dân chủ cộng
hòa?
Cũng khá bất ngờ đối
với người dân trong nước và còn đột ngột hơn với giới trí thức hải ngoại, tháng
4/2013 lại khởi đầu cho một “đột phá lịch sử” nào đó giữa Nhà nước với thành
phần trí thức “bất đồng” ở Việt Nam, nhưng không được kích hoạt một cách trực
tiếp, mà bằng vào sự hồi tưởng lịch sử năm 1946: Việt Nam dân chủ cộng hòa.
Quay về tên nước “Việt
Nam dân chủ cộng hòa” cũng là một trong những nội dung cải cách chính trị của
nhóm “Kiến nghị 72”.
Điều đáng ngạc nhiên
là trong bối cảnh chỉ mới từ tháng 3/2013 trở về trước, khi việc sửa đổi Hiến
pháp vẫn không chấp nhận các ý kiến trái chiều, thì trong một buổi tọa đàm lấy
ý kiến Hiến pháp tại TP.HCM diễn ra sau đó không lâu, Chủ tịch nước Trương Tấn
Sang đã cho rằng “cần phải tiếp thu ý kiến nhiều chiều”.
Ý kiến đề xuất của một
số nhân sĩ và cả giới chức mặt trận về việc đổi tên nước cũng vì thế được lưu
tâm hơn. Trong số nhân sĩ này, có cả những người bất đồng chính kiến và những
người mà “ngày xưa” còn bị cơ quan an ninh xem là “đối tượng chống đối”.
Nhưng chỉ mới đây
thôi, có vẻ cách nhìn và thái độ của các cơ quan “đặc vụ” đã trở nên dịu dàng
hơn nhiều. “Tôi cũng có quan hệ rất tốt với các cơ quan quốc phòng, công an và
các anh ấy cũng rất ủng hộ tôi khi có đột phá vào những chuyện vẫn bị coi là
nhạy cảm” - Thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn trần tình trong trả lời báo Thanh niên.
Ông Sơn cũng gián tiếp
khơi gợi về một sự kiện không kém ẩn ý trong thời gian qua: “Tại sao năm 1946
khi Bác (ông Hồ Chí Minh) đi thăm Pháp trong bối cảnh đất nước thù trong, giặc
ngoài mà Bác không chọn bác Phạm Văn Đồng hay bác Võ Nguyên Giáp là quyền chủ
tịch nước, mà lại ủy nhiệm cho cụ Huỳnh Thúc Kháng vị trí đó? Trong những lúc
đất nước lâm nguy, khó khăn thì hơn bao giờ hết tinh thần đại đoàn kết dân tộc
được thể hiện qua sức mạnh dân tộc trong các thành phần dân tộc, các tầng lớp
trong xã hội. Người được lựa chọn không phải là người ở trong chính đảng mà Bác
thành lập, mà là một chí sĩ yêu nước có uy tín lớn, đủ khả năng lãnh đạo đất
nước”.
Vào trung tuần tháng
4/2013, sau khi đề xuất đổi tên nước được bất thường khởi xướng và có dấu hiệu
lan rộng, một buổi lễ truy tặng huân chương Sao vàng cho chí sĩ yêu nước Huỳnh
Thúc Kháng đã được tổ chức tại huyện ủy Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam, với sự chủ
trì của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang.
Thực ra, tình cảm tri
ân lịch sử của ông Sang đã được thể hiện qua bài viết “Phải biết hổ thẹn với
tiền nhân” của ông vào tháng 8/2012, trước khi diễn ra Hội nghị trung ương 6
đầy sôi động.
Hòa giải?
Hướng về lịch sử chiến
tranh Nam - Bắc cũng đang là tinh thần nổi trội sau gần mười năm mà nghị quyết
36 của Bộ chính trị vẫn bị nhiều nhân sĩ, trí thức trong và ngoài nước xem là
“chưa đi vào thực tiễn”. Một trong những chủ trương có tính lịch sử như thế
liên quan đến nghĩa trang quân đội Việt Nam cộng hòa ở tỉnh Bình Dương.
“Hai quân đội từng đối
địch nhau, để như vậy càng tạo thêm sự xung đột sau này, cho nên chuyển thành
nghĩa trang dân sự là rất đúng” - Thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn giải đáp một cách
không quá thiên về thói quen ngoại giao.
“Lần đầu tiên một quan
chức Việt Nam bày tỏ nghĩa cử tưởng nhớ đối với tử sĩ Việt Nam cộng hòa, những
chiến binh của phía thua cuộc” - báo chí phương Tây bình luận về sự hiện diện
“đến thăm và thắp hương” của Thứ trưởng ngoại giao Việt Nam Nguyễn Thanh Sơn
tại đài tưởng niệm bằng đá đen mới được dựng lên trong nghĩa trang quân đội
Biên Hòa cũ ở tỉnh Bình Dương, nơi chôn cất 16.000 binh lính Việt Nam cộng hòa
đã tử trận.
Sự kiện đáng nhớ trên lại
diễn ra vào tháng 3/2013, ngay trước khi xuất hiện một sự kiện khó quên khác:
giáo sư Michael Dukakis - cựu ứng viên tổng thống Mỹ năm 1988, hiện là Chủ tịch
Diễn đàn toàn cầu Boston - đã phát biểu đầy sôi nổi tại Học viện chính trị -
hành chính quốc gia Hồ Chí Minh: “Các bạn là một dân tộc điển hình về hòa giải,
hòa hợp sau chiến tranh, nỗ lực xây dựng một thế giới tránh xung đột”.
Dù vẫn thận trọng và
chỉ dùng từ “hòa hợp” mà không có phụ ngữ “hòa giải”, nhưng lời lẽ trong nội
dung trả lời phỏng vấn của Thứ trưởng ngoại giao Nguyễn Thanh Sơn lại như toát
lên một hàm ý nào đó về cả sự hòa giải dân tộc - điều chưa từng hiện diện một
cách thực tâm và thực chất trong gần bốn chục năm qua giữa Nhà nước Việt Nam
với “các thế lực thù địch”.
Cho tới giờ, người ta
đã có thể giải thích vì sao trong không khí nhang khói tại nghĩa trang quân đội
Việt Nam cộng hòa vào tháng 3/2013, lại có mặt một trong những đại diện của
“thế lực thù địch ấy” - ông Nguyễn Đạc Thành, nguyên thiếu tá quân lực Việt Nam
cộng hòa, cựu tù cải tạo và hiện là Chủ tịch Hội Vietnamese American
Foundation, bên cạnh “Người thắng cuộc” Nguyễn Thanh Sơn.
Nếu kinh tế có thể làm
biến đổi quan niệm chính trị, thì quan niệm ấy cũng có thể khiến đổi khác những
hành động về ý thức hệ.
Đó cũng là lý do giải
thích cho một hành động rất mới mẻ là chính vào bối cảnh “rất nhạy cảm” như
hiện nay, tờ báo Thanh niên của Trung ương đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh
lại có đủ can đảm để nêu ra một câu hỏi đặc biệt đối với Thứ trưởng Nguyễn
Thanh Sơn: “Bài học lịch sử ấy (thời kỳ đầu xây dựng nhà nước Việt Nam dân chủ
cộng hòa), theo ông, có thể áp dụng thế này vào hiện tại để tập hợp những con
người có thể có quan điểm, chính kiến khác nhau vì mục tiêu phát triển của đất
nước?”.
Rất có thể đây là lần
đầu tiên từ rất nhiều năm qua, một tờ báo “quốc doanh” lộ ra mối quan tâm với
những người bất đồng chính kiến mà không bị Ban tuyên giáo trung ương “tuýt
còi”.
Tài nguyên nhân quyền!
Trong Việt Nam đương
đại, chủ đề “Phát triển đất nước” là một bài toán quá nhiều ẩn số với xuất phát
điểm của quá nhiều nguyên nhân, mâu thuẫn và xung đột thuộc về nội tại.
Chìm trong suy thoái
và gần như cạn kiệt về sức hồi sinh, nền kinh tế Việt Nam và những người điều
hành nó đang phải bằng nhiều cách tìm ra lối thoát.
Nếu Thứ trưởng Nguyễn
Thanh Sơn dường như đang cố gắng thể hiện “gương mặt ôn hòa” với kỳ vọng có thể
thu hút từ 10 đến 20 tỷ USD kiều hối từ 4,5 triệu “kiều bào ta”, thì sau gần
mười năm, nghị quyết số 36 của Bộ chính trị về công tác người Việt Nam ở nước
ngoài vẫn còn rất xa mới đạt được ý nghĩa trọn vẹn về hình thể và nhân cách của
nó.
Cũng gần như cạn kiệt
tài nguyên, ngoài dầu khí ở khu vực biển Đông, Việt Nam đang tụt hậu quá xa so
với Myanmar trong nhãn quan lợi nhuận của giới tư bản quốc tế.
Trong bối cảnh đầy ám
ảnh như thế, hiển nhiên lời đánh đố về tính hấp dẫn mang tính cứu cánh của TPP
như “Việt Nam sẽ là nước được hưởng lợi nhiều nhất”, cũng như kết quả đàm phán
gia nhập tổ chức này của Việt Nam, vẫn là một cái gì đó không thể không liên
đới với khuyến cáo mới đây của tiến sỹ Jonathan London của Trường đại học tổng
hợp Hồng Kông, trong một cuộc hội thảo tại Trường đại học Phạm Văn Đồng (tỉnh
Quảng Ngãi): “Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử để chọn con đường cải
cách, đẩy mạnh cải cách chính trị để thu hút hậu thuẫn cho chủ quyền của mình ở
biển Đông”.
Ứng với những động
thái khá cấp tập “vừa tranh thủ vừa đấu tranh” nảy ra trong các mối quan hệ
Việt - Mỹ và Việt Nam - Liên minh châu Âu, vào lần này hình như chủ quyền lại
đồng nghĩa với quyền con người.
Thường được mô tả như
“một thị trường tiêu thụ tiềm năng với hơn 80 triệu người”, Việt Nam cũng còn
một thứ tài nguyên đặc chủng để đặt lên bàn đàm phán quốc tế: tài nguyên nhân
quyền.
Một lần nữa từ nhiều
năm qua và sau cuộc đối thoại nhân quyền Việt - Mỹ tái lập ở Hà Nội vào giữa tháng
4/2013, chủ đề hòa hợp và có thể cả hòa giải dân tộc được Hà Nội nhắc đến.
Chỉ có điều, bối cảnh
hiện thời đang khác xa so với gần một thập niên trước.
Tin, bài liên quan
- Vấn đề đối lập chính trị ở Việt Nam
- Việt Nam có thực tâm hòa hợp và cả hòa giải dân tộc?
- Việt Nam lại bị đề nghị vào danh sách CPC
- Hoa Kỳ tham dự Hội nghị Cộng đồng Dân chủ lần thứ 7
- Hội nghị Cộng đồng các Quốc gia Dân chủ
- Tổ chức phi chính phủ tham vấn báo cáo nhân quyền VN
- “Độc hành cho Nhân quyền VN” – Chặng đường cuối
- EU và Hoa Kỳ lên án tình hình nhân quyền Việt Nam
- Trung Quốc công bố phúc trình tố cáo Hoa Kỳ vi phạm
nhân quyền
No comments:
Post a Comment
Thanks for your Comment