Chủ nghiã Thực dân mới
Phạm Thị Hoài
Cáo buộc của tổ chức Global
Witness đối với Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) và Tập đoàn Công nghiệp Cao su
Việt Nam (VRG) đang được loan tải và phân tích trên hàng loạt cơ quan
truyền thông quốc tế. Tờ Spiegel số vừa phát hành [i] cũng có riêng một
phóng sự về việc này.
Bài báo bắt đầu bằng hình ảnh
một người đàn ông Lào 27 tuổi gầy guộc, đánh độc một chiếc quần đùi, ngồi
xổm trên khoảnh hiên bé xíu trước túp nhà sàn dựng bằng phên dậu của mình ở
làng Ban Hatxan, nơi anh sống với vợ và cha mẹ. Trước mặt anh là ba con
thằn lằn bất động, bữa tối của cả nhà. Toàn bộ tài sản còn lại của gia đình
là ba con gà và một con lợn.
Anh không dám cho nêu tên thật. Anh đã phải
chạy trốn khi tập đoàn HAGL của Việt Nam sang Lào chiếm đất trồng cao su
với quy mô lớn. Người Lào ở đây gọi người Việt là những ông “trùm cao su”.
Anh kể: Gia đình anh vốn sinh sống bằng mảnh đất trồng thốt nốt.
Cách đây
ba năm HAGL đem quân khai hoang đến, không báo trước, đốn rừng, đốt sạch
mọi thứ, nhà anh cũng bị đốt.
Song trong câu chuyện chiếm đất
khai hoang ở Lào, ngoài những ông trùm ViệtNamcòn có những ông trùm khác.
Khi vô sản toàn thế giới không còn liên hiệp lại nữa thì tư bản toàn cầu
làm việc đó rất thành công. “Lào và Việt Nam cách Đức hơn 8000 km.
Nhưng tiền
và sự trợ giúp để cướp đất ở Đông Nam Á thì HAGL cũng nhận được thông qua
Deutsche Bank [ii]“, các tác giả của bài báo khẳng định. Một quỹ đầu tư của
DWS, công ti con của Deutsche Bank, trực tiếp tài trợ cho HAGL và một công
ti ViệtNamkhác thuộc VRG.
Bài báo cũng điểm lại sự nghiệp
của ông Đoàn Nguyên Đức mà người Việt thường gọi là “Bầu Đức“, từ thuở ban
đầu với một xưởng mộc đóng bàn ghế cho học sinh trên Tây Nguyên đầu những
năm chín mươi, qua kinh doanh gỗ và góp phần đáng kể vào việc phá rừng vô
độ ở Việt Nam, nhưng chỉ thực sự phất mạnh khi nhảy vào lĩnh vực bất động
sản từ cuối những năm 2000.
Ông cũng là người Việt đầu tiên sắm máy bay
riêng, mua hẳn một câu lạc bộ bóng đá làm của và có tham vọng trở thành tỉ
phú đầu tiên của ViệtNam, và Deutsche Bank là một trong những thế lực giúp
ông trên con đường đó.
Theo Spiegel, “năm 2008, trước
hết Bầu Đức đưa HAGL lên sàn chứng khoán TPHCM. Vụ lên sàn này thắng lợi,
tổng vốn hóa thị trường của HAGL nhanh chóng tăng gấp ba. Nhưng ông bầu còn
muốn đi xa hơn. HAGL muốn trở thành doanh nghiệp ViệtNamđầu tiên niêm yết
chứng khoán tạiLondon.
Deutsche Bank giúp ông. Cuối năm 2010, Deutsche Bank
mua cổ phiếu của HAGL và vài tháng sau tạo điều kiện để HAGL lên được
sànLondon.
Cổ phần của Deutsche Bank là cơ sở cho các chứng chỉ lưu kí toàn
cầu[iii] để huy động vốn đầu tư cho HAGL.” Nhưng khi ấy kinh doanh bất động
sản không còn ở đỉnh cao và HAGL bắt đầu nhắm vào các nguồn tài nguyên
thiên nhiên, đầu tiên ở Việt Nam, rồi sau khi đã vét sạch ở trong nước thì vươn
sang Lào và Campuchia. Bài báo dẫn lời Bầu Đức tuyên bố trên tạp chí
Forbes: Tài nguyên là thứ hữu hạn. Tôi phải nhanh chân, nếu không là nó
hết.
HAGL làm thế nào để thâu tóm
trên 80.000 hécta ở Lào và Campuchia, vượt xa giới hạn hợp pháp theo luật
tô nhượng đất của các quốc gia này? Spiegel đưa ra một ví dụ về những cách
khuất tất và lắt léo trong đống bùng nhùng của tham nhũng và vô hiệu hóa
luật pháp mà báo cáo của Global Witness nhắc đến. Năm 2009, Lào được đăng
cai tổ chức SEA Games 25. HAGL nhận tài trợ toàn bộ dự án xây Làng vận động
viên với tổng vốn đầu tư là 19 triệu Dollar.
Song đó không phải là một cử
chỉ từ thiện hào phóng mà là một vụ đổi chác, lấy 10.000 hécta đất để đốn
rừng, trồng cao su. Dân Lào ở đây chỉ biết sững sờ khi bỗng nhiên thấy xe
ủi của người Việt xông đến.
Số thì chạy trốn, không dám đương đầu với những
ông chủ mới được chính quyền Lào che chắn.
Số còn lại chấp nhận một khoản
đền bù rẻ mạt. Người đàn ông bị cướp đất và đốt nhà nêu trên được đền bù
1,5 triệu Kíp tiền đất, tương đương 150 Euro, và 16.000 Kíp tiền nhà, giá một
bát mì trong quán.
Ông Đoàn Nguyên Đức khó có thể
bảo rằng tờ Spiegel lợi dụng tên tuổi của Hoàng Anh Gia Lai để đánh bóng
tên tuổi, như ông đã quy động cơ rẻ tiền ấy cho Global Witness mà theo ông
là một tổ chức vô danh. Đối tượng chính của bài báo trên tuần tin quan
trọng nhất ở Đức, với số lượng phát hành lớn nhất ở châu Âu này cũng không
phải là tập đoàn Việt Nam HAGL mà là tập đoàn Đức Deutsche Bank, thế lực
tài chính đã trợ giúp và tham dự vào những hoạt động đầu tư thiếu minh
bạch, tàn phá môi trường, bần cùng hóa nông dân, gây bất ổn xã hội, mâu
thuẫn sâu sắc với những giá trị về đạo đức và bảo vệ môi trường bền vững mà
Deutsche Bank thường quảng cáo.
Cũng theo Spiegel, Deutsche Bank tuyên bố
là quỹ đầu tư thuộc công ti con DWS của mình chỉ giữ vỏn vẹn 0,6 % cổ phần
tại HAGL, và trong trường hợp có chứng cứ xác nhận những cáo buộc nói trên,
Deutsche Bank sẽ tiến hành đối thoại với các công ti Việt Nam để cải thiện
các điều kiện xã hội và môi trường liên quan.
Có lẽ sẽ chẳng có gì thay đổi,
ngoài việc một dân tộc từng lầm than hàng thế kỉ vì chủ nghĩa thực dân và
hiện đang đứng trước nguy cơ tự đưa cổ vào tròng thực dân mới rất có thể
lại đi đóng chính vai trò thực dân mới. Hiển nhiên HAGL và VRG không đại
diện cho dân tộc Việt Nam, nhưng những người nông dân Lào và Campuchia bị
mất đất và tước sinh kế chỉ đơn giản thấy đó là Việt Nam, người láng giềng
tuy nhược tiểu trên trường quốc tế nhưng tự tin rằng mình hùng mạnh nhất
trên bán đảo Đông Dương.
Người Việt nói chung, bản thân đầy đau đớn và mặc
cảm vì phận dưới của mình, chưa bao giờ tự vấn về thái độ bề trên với hai
dân tộc láng giềng phía Tây. Hơn một trăm năm trước, người Pháp đưa cây cao
su vào ViệtNam. Bây giờ người Việt đem nó đi khai hóa văn minh ở Campuchia
và Lào. Bao giờ thì chúng ta sang châu Phi khai hóa?
P. T. H.
[i] “Der Landraub vonLaos” (Cướp
đất ở Lào), nhóm tác giả Martin Hesse, Jörg Schmitt, Wieland Wagner,
Spiegel số 20/2013, tr. 82-83
[ii] Deutsche Bank (Ngân hàng
Đức) là tập đoàn ngân hàng tư nhân lớn nhất nước Đức, hoạt động toàn cầu
với hơn 100.000 nhân viên ở trên 70 quốc gia, có mặt tại Việt Nam từ năm
1997.
[iii] Global Depositary Receipt
(GDR)\
|
No comments:
Post a Comment
Thanks for your Comment