Hoàng
Tứ Duy - 10 Đặc Thù của UPR 2014
Hoàng Tứ Duy
Thông Tin Đức Quốc - 10.02.2014
Khái niệm “UPR”
đã trở thành quen thuộc đối với giới hoạt động người Việt trong các tháng gần
đây. Có nhiều kỳ vọng rằng các khuyến nghị về nhân quyền từ phiên họp Kiểm điểm
Định kỳ Phổ quát (Universal Periodic Review - UPR) sẽ tạo được áp lực lên Hà
Nội. Tuy nhiên, cũng có nhiều dấu hỏi về sự hiệu quả của Liên Hiệp Quốc, và
liệu cơ quan này sẽ có sức ràng buộc.
Ông Hoàng Tứ Duy phát
ngôn nhân của Đảng Việt Tân
Thật ra, UPR chỉ là một
cơ hội vận động trong cả một công cuộc đấu tranh. Thành công hay không là do
chính người Việt Nam tạo sự thay đổi. Nếu quan niệm UPR trong tinh thần một ly
nước nửa đầy, phe dân chủ có ít nhất 10 lý do để lạc quan với buổi họp ngày 5/2
vừa qua, cũng như khả năng vận động cho các khuyến nghị từ Hội Đồng Nhân Quyền
trong thời gian tới.
1. Đối chất tại diễn đàn quốc tế
Bản chất của độc tài là
muốn bưng bít. Một khi chế độ này được đưa ra ánh sáng, với sự giám sát của
quốc tế, phía có lợi đầu tiên sẽ là người dân trong nước.
Vài ngày trước cuộc họp
UPR, Ngoại trưởng Phạm Binh Minh tuyên bố “chúng ta dù có làm tốt đến bao nhiêu
thì vẫn luôn luôn có những thế lực tìm cách để chỉ trích chúng ta về quyền
con người.” Kết thúc UPR tại trụ sở Liên Hiệp Quốc, đại diện Bộ Ngoại Giao Hà
Kim Ngọc phát biểu các quốc gia vẫn chỉ trích hồ sơ nhân quyền của Hà Nội là do
“thiếu thông tin” về vấn đề này.
Hai phát biểu trên cho
thấy Hà Nội rất lúng túng mỗi khi phải trả lời về quyền con người. Họ thường tìm
mọi cách để tránh né. Giá trị của UPR là một diễn đàn, cũng như một tiến trình
kiểm điểm với sự quan sát của cả thế giới. Do đó, sự kiện Hà Nội bị buộc phải
đối chất về nhân quyền là tin mừng cho dân tộc và trở ngại cho chế độ cộng sản.
2. Báo cáo của Hà
Nội không có sức thuyết phục
Điều trần trước LHQ năm
nay, phái đoàn nhà cầm quyền Việt Nam bao gồm nhiều đại diện của nhiều bộ phận
chính phủ. Dù vậy, các lập luận của phái đoàn này vẫn thiếu sức thuyết phục. Họ
đưa ra nhiều thống kê để tạo ra một hình ảnh Việt Nam có nhân quyền.
Ví dụ, Bộ Thông tin và
Truyền thông tường trình rằng ở Việt Nam hoàn toàn không có kiểm duyệt báo chí
và thông tin; trong nước có 812 tờ báo, hơn 100 đài TV và gần 17,000 ký giả
được hành nghề. Nhưng tự do báo chí không tồn tại khi phải có sự cho phép của
nhà nước. Tự do báo chí là khi người dân có quyền làm báo độc lập. Chính vì vậy,
lập luận của Hà Nội chỉ tô đậm thêm cho tình trạng thiếu nhân quyền.
3. Tiếng nói dân
sự
Nhiều tiếng nói người
Việt -- đặc biệt là các blogger trong nước đại diện cho các tổ chức dân sự độc
lập -- đã tích cực tham gia tiến trình UPR. Nhiều tổ chức và phái đoàn đã tiếp
xúc với Cao Uỷ Nhân Quyền LHQ, Liên Hiệp Âu
Châu và các phái bộ ngoại giao tại Genève để cung cấp thông tin và đề nghị
khuyến cáo. Số lượng và chất lượng của các kiến nghị về nhân quyền Việt Nam
trong UPR 2014 đã gia tăng nhiều so với năm 2009. Kết quả này là do sự tích cực
vận động của nhiều người, nhiều nhóm, thể hiện sức mạnh đa nguyên.
4. Quyền đi lại
được chú ý
Sự kiện Tiến sĩ
Phạm Chí Dũng bị ngăn cản sang Genève là do nhà cầm quyền lo sợ anh sẽ
“làm xấu hình ảnh Việt Nam.” Nhưng chính hành động này cũng đã chứng minh một
hình ảnh xấu về nhà nước Việt Nam trước dư luận quốc tế. Trong những năm qua,
không chỉ Phạm Chí Dũng mà nhiều nhà hoạt động khác cũng đã bị chính quyền cấm
xuất cảnh. Vấn đề này đã được nhiều dư luận đề cập đến, nhưng cộng sản Việt Nam
vẫn chưa phải thực sự trả giá.
Tại phiên họp UPR, đại
diện chính phủ Áo chỉ trích hành động Hà Nội ngăn cấm các nhà hoạt
động tham dự các sinh hoạt LHQ, trái ngược với tinh thần UPR. Nhiều tổ
chức quốc tế và Cao Uỷ Nhân Quyền LHQ cũng chính thức phản đối điều
này. Quyền đi lại, một quyền căn bản mà nhiều người Việt Nam bị tước đoạt, chắc
chắn sẽ nhận được sự chú ý của cộng đồng quốc tế trong thời gian tới.
5. Thế giới văn minh
chỉ trích Hà Nội
Tại buổi UPR,
tất cả các quốc gia Tây Phương đều chỉ trích chính sách nhân
quyền của Việt Nam. Hoa Kỳ kêu gọi Hà Nội phải trả tự do cho
Lê Quốc Quân, Cù Huy Hà Vũ, Điếu Cày và Trần Huỳnh Duy Thức. Úc
đề nghị phải thay đổi các điều luật 79, 88 và 258. Đức
khuyến cáo phải trả tự do và bồi thường cho tất cả các tù nhân lương tâm. Thụy
Điển quan tâm về việc giới hạn quyền internet và bắt bớ các dân cư
mạng.
Điều đáng chú ý là các
quốc gia Đông Âu cũ đều có những phát biểu mạnh mẽ về
Việt Nam. Cộng Hoà Tiệp khuyến nghị phải có bước tiến tôn
trọng dân chủ đa đảng. Lithuania quan tâm về các ràng buộc về
tự do tụ tập. Hungary chú ý đến các nghị định mới ảnh hưởng đến quyền tự do
ngôn luận.
6. Thế giới lạc hậu đồng tình với Hà Nội
Trong buổi điều trần về
Việt Nam, nhiều quốc gia cũng tránh né việc đi thẳng vào vấn đề nhân quyền. Đại
diện các quốc gia này chỉ đưa ra các nhận xét chung chung hoặc ca tụng các tiến
bộ của Việt Nam trong vấn đề xóa đói giảm nghèo.
Trung Quốc đặc biệt ủng
hộ sự lựa chọn độc lập của của cộng sản Việt Nam trong vấn đề nhân quyền. Phái đoàn Cuba đã làm
cho một số người cười khi họ ca tụng Hồ Chí Minh và nhắc lại cảm tình sâu sắc
Fidel Castro dành cho nhân dân Việt Nam.
Để thẩm định tương quan
lực lượng giữa hai khối “chỉ trích” và “bỏ qua", thử hỏi nơi nào giới chức
trách Việt Nam đang mời gọi đầu tư hoặc mong muốn cho con cháu đi du học?
7.
Góp phần của các NGO ngoại quốc
Cùng với các nhà hoạt
động Việt Nam, nhiều NGO ngoại quốc đã tham gia tiến trình vận động UPR. Nếu
cách đây 40 năm, có nhiều thành phần Tây phương có cảm tình cho nước Việt Nam
Dân chủ Cộng hòa thì ngày nay khó có ai ngưỡng mộ nổi Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa
Việt Nam vì sự vi phạm nhân quyền của chế độ.
Nhà cầm quyền Hà Nội hay
tuyên truyền các tổ chức nhân quyền quốc tế là “thế lực thù địch”, nhưng các tổ
chức NGO hoàn toàn không có hằn thù gì đối với dân tộc Việt Nam. Ngược lại, họ
đang góp sức cho sự hình thành của xã hội dân sự trong nước.
8. Hà Nội không
thể đánh lạc hướng
Trong phần báo cáo, phái
đoàn Hà Nội có nhắc nhiều đến vấn đề phát triển kinh tế vì họ muốn làm lu mờ
vấn đề nhần quyền. Đó là lý do có sự phát biểu của đại diện Bộ Kế hoạch và Đầu
tư trong buổi UPR, một buổi kiểm điểm về nhân quyền. Trong phần đặt câu hỏi, nhiều
quốc gia đã phân biệt giữa phát triển kinh tế và tôn trọng nhân quyền, điển
hình họ đã tách rời các Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ (Millenium Development
Goals - MDGs) do LHQ đề xuất và tình trạng nhân quyền đang là trọng tâm của
UPR.
Việc tách rời các điều
kiện kinh tế, xã hội và quyền chính trị, con người là điểm hết sức quan trọng.
Các quyền con người (như tự do ngôn luận và tự do tôn giáo) là tự nhiên và phổ
quát. Các quyền này hiện diện một cách đương nhiên, trừ khi bị giới hạn từ
chính quyền. Ngược lại, các điều kiện dân sinh (như giáo dục và y tế) là mục tiêu
cao cả nhưng tùy thuộc vào phương tiện và chọn lựa của mỗi quốc gia.
Không thể lẫn lộn giữa
dân sinh và nhân quyền, dùng dân sinh để thay thế cho quyền con người.
9. Yếu tố Hội
Đồng Nhân Quyền
Chính quyền Hà Nội đã
vận động ráo riết để gia nhập HĐNQ không phải vì họ muốn cổ võ nhân quyền khắp
thế giới. Động cơ này khá đơn giản: lợi dụng ghế HĐNQ để đối phó và làm giảm
bớt áp lực nhân quyền từ cộng đồng quốc tế.
Là thành viên của HĐNQ,
Hà Nội sẽ phải gánh thêm nhiều trách nhiệm mà có lẽ họ chưa lường trước được.
Trong đó bao gồm trách nhiệm tôn trọng các công ước quốc tế, hợp tác với Cao Ủy
Nhân Quyền, thi hành quyết định của Ủy Ban Kiểm Tra Bắt Giữ Tùy Tiện (UNWGAD),
và cho phép để các cơ chế báo cáo đặc biệt (Special Procedures) thăm Việt Nam
và tiếp xúc với các nhóm dân sự không bị nhà nước kiểm soát.
10. Kiểm điểm
nhân quyền từ xã hội dân sự
Bên cạnh những
người trong nước đã tham dự trực tiếp tiến trình UPR tại Genève,
còn có rất nhiều người khác theo dõi các tin tức về sự kiện này. Sự kiện UPR đã
giúp rất nhiều người ý thức thêm về quyền con người, và những phương thức để
vận động và báo động quốc tế khi có sự vi phạm. Trước sự rọi đèn quốc tế, nhà
nước Việt Nam không thể tự tung tự tác như trước.
UPR chỉ là một bước tiến
nhỏ trong một tiến trình lớn. Đó là người Việt Nam ý thức được sức mạnh của
quyền con người và sự chính nghĩa đang ở với chúng ta.
Tác giả là phát ngôn
nhân của Đảng Việt Tân và là một trong thuyết trình viên tại hội thảo “Trách
nhiệm của Việt Nam trong vai trò thành viên Hội Đồng Nhân Quyền LHQ” tổ chức
tại trụ sở LHQ trước buổi UPR.
No comments:
Post a Comment
Thanks for your Comment