From:
anh truong <
Date: 2014-03-13 19:08 GMT-07:00
Subject: NƯỚC NGA VÀ CUỘC KHỦNG HOẢNG UKRAINE
To:
Date: 2014-03-13 19:08 GMT-07:00
Subject: NƯỚC NGA VÀ CUỘC KHỦNG HOẢNG UKRAINE
To:
NƯỚC NGA VÀ CUỘC KHỦNG HOẢNG UKRAINE
Facebooker Viet nguyen Trung
tka23 post
Gửi các bạn của tôi,
Thực sự thì tôi không có ý định viết bài này, nhưng sau khi đọc
những thông tin từ Việt Nam tôi quyết định phải viết, viết để ít nhất là những
người bạn của tôi, những người đã có một thời gắn bó với nước Nga có một cái
nhìn khác với cái nhìn của truyền thông Nga đưa lại.
1. Nước Nga và Putin trong mắt tôi
Putin có lượng cử tri ủng hộ trong nước
rất lớn. Ở Việt Nam cũng vậy, rất nhiều người cho Putin là nhà lãnh đạo toàn
tài, người phục hưng nước Đại Nga trên thế giới. Đối với tôi Putin sinh ra gặp
thời. Thời kỳ của Putin là thời kỳ giá dầu và giá gas cao kỷ lục.
Ngân sách của nước Nga được xây dựng trên 80% là dựa
vào nguồn thu từ bán dầu và gas. Chỉ cần giá dầu tụt xuống dưới 100$/ thùng thì ngân sách Nga đã
có vấn đề. Dựa vào nguồn thu này
Nga có thể chi rất nhiều tiền vào quân đội và trả lương cho các công chức nhà
nước (cũng nói thêm rằng bộ máy hành chính vô cùng cồng kềnh, quan liêu, tham
nhũng, phần lớn là những nguời làm việc không hiệu quả kiểu "uống nước
chè" nhưng Putin không cải cách để tạo ra tầng lớp ủng hộ mình).
Lượng cử tri ủng hộ Putin lớn chính vì vậy. Nếu
giá dầu như năm 1998 (giá dầu vào năm 1998 đã xuống 11$/thùng) thì vị thế
của Putin cũng không khác mấy với Elsin đâu. Hình ảnh Putin lúc đó sẽ giống như
độc tài Lukasenko của Bạch Nga. Không có gì mạnh mẽ bằng vị thế của những kẻ
gặp thời.
Những kẻ gặp thời thường hay ngông nghênh phát
biểu kiểu đao to búa lớn. Xưa kia, thời Xô Viết sau khi Liên Xô có vũ khí hạt
nhân, Tổng Bí thư đảng cộng sản Liên Xô giữa cuộc họp Liên Hiệp Quốc đã rút
giầy ra để gõ lên bàn. Có thể ở đâu đó người ta khâm phục hành động của ông ta,
còn thế giới văn minh người ta cho đó là hành động không xứng đáng. Thái độ của
thế giới văn minh truớc những phát biểu của Putin cũng như vậy thôi.
Thiên thời không thể ủng hộ Putin mãi nếu
ông ta làm những việc trái với ĐẠO NGUỜI.
Từ khi Putin lên nắm quyền, ông ta đã tìm mọi
cách để đưa tất cả hệ thống truyền thông Nga vào tay mình.
Mọi thủ đoạn đã được dùng đến (bắt bớ, doạ nạt để
đuổi các chủ sở hữu những kênh truyền hình ra nước ngoài, mua chuộc, đe dọa các
nhà báo...). Kết quả là gần như 100 % phương
tiện thông tin đại chúng (có lẽ trừ kênh Dozd) nằm trong sự kiểm soát của
Putin.
Ở một đất nước mà internet còn chưa thông dụng như ở Nga thì điều
đó có nghĩa là Putin hầu như đã nắm được tư tưởng của người Nga. Khoảng 80 %
thông tin liên quan đến chính trị trên phương tiện thông tin đại chúng của Nga
là không đúng, có lợi cho chính quyền. Phương tiện thông tin này biến Putin thành 1 siêu nhân:
Putin lái tầu ngầm, Putin cởi trần thuần hoá hổ,
Putin lái máy bay tiêm kích, Putin lặn xuống hồ Baical... Các bạn có thấy giống
những thông tin trước đây của truyền thông Irak về độc tài Sadam mỗi đầu năm
bơi qua sông trong nước lạnh không? Có liên tưởng nào đến chuyện khi nhà lãnh đạo Triều Tiên chết làm chim cũng khóc
và núi thì lở không? Trong quan niệm của tôi chỉ những chế độ độc tài
mới cần những lãnh tụ siêu nhân.
Trong một nhà nước hiện đại, các nguyên thủ Quốc gia
họ phải như những CEO của các công ty văn minh: dân bầu lên làm việc,làm đúng
trách nhiệm, đúng pháp luật, hưởng đúng như hợp đồng, và không làm tốt thì từ
chức. Họ làm việc cần mẫn, không ồn ào,không khoa trương nhưng hiệu quả và quan
trọng là vì dân tộc, đất nước.
Dân Nga có cần một Tổng thống thuần hoá hổ, giỏi
võ... khi đại bộ phận dân chúng sống nghèo khổ, đất nước lạc hậu, còn ông ta là
người giàu nhất thế giới với tài sản 120 tỷ $ và đeo những đồng hồ giá 50000 $
khi lương chính thức là hơn 100000 $ / năm không?
Nước Nga bây giờ tư tưởng bị bóp nghẹt. Đúng,
có thể dân Nga sống không tồi về vật chất do những nguồn lợi do bán tài nguyên.
Nhưng ở thế kỷ này cuộc sống đâu chỉ có cơm ăn, áo mặc, nghỉ ngơi... Cuộc đời
còn những giá trị con người, quyền tự do tư tưởng mà nước Nga không có cho
những công dân của mình. Con đường của nước Nga phải là cải cách kinh tế, phát
triển những nghành khác để không phụ thuộc vào bán tài nguyên, cải cách hành
chính, phải thay đổi hoàn toàn hệ tư tưởng và những quan niệm trước đây.
Rất nhiều người Nga (trong đó có cả Putin) vẫn có sự
nuối tiếc với một đất nước rộng lớn như Liên Xô ngày xưa. Họ không thể sống
được với ý nghĩ một Đại Nga không còn, chỉ có nước Nga lạc hậu về công nghệ, tư
duy... vì vậy đôi khi họ muốn chứng tỏ sự vĩ đại của nước Nga bằng việc tổ chức
một Olimpic đắt đỏ nhất trong lịch sử (chi hết 51 tỷ $ trong khi đó Olimpic
Vancouver lần trước chỉ hết có 8 tỷ $. Các chuyên gia tính rằng những công
trình đó xây nên sẽ khó khai thác sau này, và sẽ cần 7 tỷ $ để bảo trì
trong 3 năm tới).
Những người dân bình thường đâu biết 35% số tiền 51 tỷ $ đó
đã bị các quan chức ăn cắp. Họ muốn chứng tỏ sự vĩ đại của nước Nga bằng việc
xâm lược 2 vùng đất (Abkhazia và Nam Osetia) của Gruzia (1 nước anh em thuộc
Liên Xô cũ), đưa quân vào 1 nước anh em như Ukraine hay bảo vệ chế độ độc tài
cha truyền con nối của Sirya, Triều Tiên, mặc dù chế độ này đã dùng vũ khí hoá
học giết hàng nghìn người trong đó có cả trẻ em.
Muốn trở thành một nước lớn anh phải xử
sự như MỘT CƯỜNG QUỐC chứ không phải như một kẻ côn đồ dùng vũ
lực. Bản thân anh phải là nước mạnh về kinh tế, công nghệ, tư tưởng, cấu trúc,
con người... Lúc đó tự khắc các nước sẽ coi anh là thủ lĩnh.
Chúng ta coi Mỹ là cường quốc không phải bởi chỉ vì
Mỹ có hkmh .... mà bởi cơ cấu chính trị, tư tưởng, bởi công nghệ, bởi
nhưng Bill Gates hay Warent Buffett, Steven Jobs... bởi Facebook và Google....,
có thể bởi Coca- cola, M'acdonalds hay quần bò... Cách hành xử như Nga
cũng giống Trung công thôi và theo tôi họ sẽ mãi mãi không là
cường quốc thực sự.
Nước Nga rộng lớn mênh mông, con người cũng rất
khác nhau. Nước Nga có một tầng lớp nhỏ là trí thức có kiến thức sâu rộng, hiểu
biết siêu phàm...
Chính từ đây sinh ra những nhà văn, nhà thơ, nhà khoa học vĩ
đại. Nhưng cũng rất nhiều người trong dân chúng Nga hiểu biết kém, ý thức chính
trị lệch lạc, có những giá trị tinh thần không cao nhưng lại mang tư tuởng nuớc
lớn. Nếu đọc kỹ những tác phẩm nghệ thuật của Nga chúng ta thấy rõ điều này.
Nhiều tác giả như bị ngập vào cái vũng bùn tăm tối của xã hội Nga, họ rất
muốn tìm một giải pháp, một con đường ra.
Không phải bỗng dưng một nhà văn vĩ
đại của nước Nga đã nói: Nước Nga nổi tiếng bởi hai thứ: những thằng ngu và
những con đường! Và vì vậy không có gì lạ là uy tín của Putin cao nhất sau khi
đánh Grudia và khi đưa quân vào Ukraine mới đây. Hoàng đế của Nga không
phải là Hoàng đế mà là Sa Hoàng. Mỗi dân tộc có lẽ hãnh diện với
người thủ lĩnh của mình. Tôi thì nghĩ rằng Putin muốn đi vào lịch sử. Khi mọi
thứ đã đủ rồi ông ta muốn lưu danh muôn thủa. Lịch sử Nga thường nhớ đến Ivan
hung bạo, Piot đệ nhất, Ekaterina 2, Stalin ...
Có lẽ tổ chức Olimpic đắt giá nhất trong lịch sử cũng
vì điều đó, có lẽ xâm lược Ucraine cũng vì điều đó. Trong suy nghĩ của Putin,
sẽ tuyệt vời làm sao khi sách lịch sử Nga sau này viết rằng :Putin là Tổng
thống đã trả lai Crimea cho Đại Nga ! Nhưng điều này cũng thật thảm hại chăng?
Thế giới (nhất là những người hiểu biết) yêu và kính trọng nước Nga không phải
vì Ivan hung bạo hay Stalin, mà vì Lep Tolstoi và Puskin, Esenhin, Blok,
Dostoevski, Mendeleep, ...
2. Xâm lược Ukraine
Cuộc xâm lược Ukraine là một chiến dịch được
chuẩn bị chu đáo nhiều năm nay.
Từ khi cuộc biểu tình hoà bình ở Kiev bắt đầu diễn ra truyền thông Nga tiến
hành một chiến dịch tuyên truyền nhằm bóp méo mọi thứ (80 % thông tin sai sự
thực trắng trợn). Các vùng miền Đông và miền nam Ukraine người ta thường xem
các đài truyền hình bằng tiếng Nga nên thông tin cũng sai lệch. Nga muốn dùng những người dân Ukraina ở miền Đông
và miền Nam để chống lại chính những nguời đồng bào mình. Truyền thông
Nga gọi những người biểu tình ở Kiev là những kẻ khủng bố, những kẻ quá khích
cực hữu, những kẻ phát xít. Tôi đã đến Maidan (nơi nguời biểu tình tập trung)
rất nhiều lần và vô cùng khâm phục sự tổ chức và ý thức chính trị của họ. Họ là những sinh viên, cựu binh, những doanh nhân,
hoạ sĩ, ... đến từ khắp mọi miền của Ukraine (phần nhiều hơn
là miền Tây). Đây là bác sĩ nổi tiếng Olga Bogomoles, cháu của bác sĩ
Aleksandr Bogomoles (nguyên phó chủ tịch viện hàn lâm khoa học Liên Xô), bà phụ
trách trạm y tế ở Maidan.
Đây là những cô sinh viên đến từ miền Tây. Đây là một
người bà hơn 50 tuổi làm y tá, trên áo có ghi số điện thoại của người thân để
nhờ thông báo nếu bà hy sinh, 2 bố con ông viện sĩ Hàn Lâm Ukraine Kuznesov đến
từ Kiev, Những cựu chiến binh đã từng chiến đấu ở Afganistan...
Không phải chỉ vì
chính quyền không ký hiệp ước với châu Âu mà họ phản đối. Họ đứng dậy đấu tranh
vì một cuộc sống và tương lai tươi sáng hơn, khi không có tham nhũng trắng trợn
ở mọi tầng lớp quan chức, khi quan toà hay công an không bị mua bán, khi chính
quyền không coi nhân dân như cỏ rác, một xã hội mà phẩm giá con người được tôn
trọng, những giá trị tinh thần cao cả được đánh giá, mọi người đều bình đẳng
trước pháp luật, thế hệ trẻ được đánh giá theo tài năng thực sự của mình chứ
không phải vì con ông cháu cha.
Maidan tổ chức như một công xã, có bếp ăn, toilet,
chỗ tắm gội ... cho hàng trăm nghìn người, wifi miễn phí... Họ biểu tình như
vậy 3 tháng trời mùa đông, có lúc nhiệt độ ban đêm âm 25, âm 26 độ C. Hàng đêm,
cứ vào lúc nửa đêm họ đồng thanh hát Quốc ca Ukraine, mỗi chủ nhật họ tập trung
"Đại hội nhân dân" có lúc lên đến hàng triệu người, và cái cảnh trong
bóng đêm tất cả mọi người đều bật đèn điện thoại và hát Quốc ca thật bi tráng.
Qua rồi cái thời kỳ người ta làm cách mạng vì miếng cơm, manh áo.
Có lẽ bây giờ
là thời kỳ những cuộc cách mạng vì phẩm giá
con người. Có rất nhiều ý kiến cho rằng đằng sau Maidan là các thế lực
nuớc ngoài. Điều đó cũng có thể. Ở vị trí như Ukraine đôi khi phải lựa chọn:
thế lực nuớc ngoài văn minh tiên tiến hay nuớc Nga lạc hậu và chuyên chế.
Có biết bao những cảnh cảm động trong 3 tháng đó : những người cựu
binh tóc bạc nói với các cô gái "các con
lui xuống đi, việc của các con là sinh con, để việc đánh nhau này cho các
chú!", một người phụ nữ Kiev lấy thân mình che cho 1 bà già ở
Donhesk, bị lựu đạn nổ mất cả mảng lưng, những người bảo vệ Maidan cầm mộc bằng
gỗ xông lên, 1 người bị lính bắn tỉa bắn gục, 3 người cầm mộc che để cấp cứu,
còn người khác vẫn xông lên, những cha
đạo cầm thánh giá đứng giữa hai làn đạn ... Khi cảnh sát tấn công vào
ban đêm, tiếng chuông báo động nhà thờ Mikhailovski vang lên lúc 4 h sáng y như
hồi Trung cổ, và dân chúng người đi xe, người chạy bộ... vài tiếng sau đã tập
trung mấy chục nghìn người... Và đến hôm nay 100 người đã hy sinh.
Người ta gọi
họ là 100 chiến binh Thần Thánh. Trên con phố trung tâm, nơi họ đã hy sinh, ở
mốĩ gốc cây có ảnh của họ. Họ là những người rất bình thường : một sinh viên 17
tuổi đến từ Ternopol, một hoạ sĩ nổi tiếng, một nhà báo, một công nhân, một nhà
giáo, một cựu binh... Máu đổ bao giờ cũng là điều đáng sợ, nhưng NHỮNG NGƯỜI
ANH HÙNG không bao giờ chết, bởi vì rất đơn giản họ đã đoàn kết được dân tộc,
dân tộc Ukraine như được tái sinh (các bạn xem video cảnh người ta tiễn đưa
những anh hùng về với đất mẹ Ukraine ở video: http://news.bigmir.net/ukraine/795271-Nebesnaja-sotnja-Majdana--v-Kieve-poprocshalis--s-pogibshimi). Con phố này hôm nay ngày nào cũng có hàng
đoàn người đi viếng những người anh hùng, cả phố ngập trong hoa. Giữa mùa đông,
hoa đắt đỏ như vậy, những người dân bình thường giành những đồng tiền cuối cùng
của mình mua hoa đi viếng họ. Hy sinh vì Dân Tộc mình, vì lý tưởng của mình, để
lại bao tiếc thương cho những đồng bào của mình, chẳng phải họ đã sống cuộc
sống xứng đáng lắm sao!
Hôm qua chế độ của Yanukovich còn vững chắc đến
mức tưởng không thể sụp đổ, mọi thứ đã sụp đổ trong một ngày nhờ sự dũng cảm và
ý thức người dân Ukraine. Dân tộc Ukraine chứng tỏ họ là một DÂN TỘC đáng
được kính trọng. Mọi thứ bắt đầu xây mới. Cuộc
sống phía trước còn vô vàn khó khăn, không ai bảo đảm rằng chính quyền mới sẽ
hoàn toàn tốt đẹp, nhưng có một điều rõ ràng rằng với một Dân Tộc như vậy các
chính trị gia cũng phải thay đổi.
Đúng lúc con đường Tự Do và Dân Chủ
hình thành thì xuất hiện Putin cùng quân đội của mình. Aleksandr 3 (một Sa
hoàng của đế quốc Nga) đã từng nói "đồng minh của chúng ta chỉ là quân đội
và hạm đội", Putin thật xứng đáng là hậu duệ của các vị Sa Hoàng hiếu
chiến. Nga không làm bạn với ai cả mà chỉ muốn dùng vũ lực. Truyền thông
Nga đưa tin rằng khắp nơi trên Ukraine, đặc biệt là Kiev đầy bọn phát xít, khắp
nơi là bạo lực, trấn lột, vi phạm quyền của những người nói tiếng Nga.
Tôi tự hỏi rằng những người tham gia vào hệ thống truyền
thông Nga, chả lẽ họ cam tâm bán linh hồn cho quỉ dữ chăng? (Thực sự thì họ
cũng khó vì một số nhà báo Nga đã bị khởi tố vì dám nói sự thật về Ukraine). Chính truyền thông " bán mình" của Nga đã
làm cho dân Nga và những vùng miền Đông và miền Nam Ukraina tin vào những điều
bịa đặt để chính quyền Putin có thể đạt được mục đích của mình tại Ukraine.
12000 quân đặc biệt tinh nhuệ của Nga đổ bộ vào
Crimea với lý do bảo vệ người nói tiếng Nga, bao vây các sân bay, doanh trại
quân đội, các vị trí trọng yếu với yêu cầu quân đội Ukraine phải đầu hàng và
giao nộp vũ khí (trên mảnh đất của Tổ Quốc mình!). Quân đội Nga bao vây quốc
hội để lập nên Quốc hội và Chính phủ mới do người của Nga lãnh đạo. Không có gì lạ khi Quốc hội này quyết định sát nhập
lãnh thổ vào Nga và quyết định trưng cầu dân ý về việc này.
12000 quân lính Nga mặc quân phục Nga không có các ký hiệu, nhưng
dùng vũ khí tối tân của Nga, đi xe biển số Nga... Các quân nhân không ngại trả
lời phỏng vấn nói mình từ Nga tới và tung ảnh lên các mạng xã hội trong đó thấy
rõ họ đang ở Crimea. Trong khi đó truyền thông Nga khi đưa tin và Putin khi trả
lời phỏng vấn gọi họ (12000 lính Nga) là những đội "Tự vệ Crimea",
ông ta còn nói thêm rằng "còn quân phục thì mua trong cửa hàng bán
đầy!" (khi giải thích về việc các tự vệ binh này sử dụng quân trang của
Nga). Xin nhắc các bạn là đây là câu trả lời
cho thế giới của một nguyên thủ quốc gia một đất nước muốn thế giới coi mình là
cường quốc!!!
Nếu lấy lý do bảo vệ dân nói tiếng quốc gia mình để đưa quân vào
lãnh thổ nuớc khác thì Trung cộng có thể chiếm nhiều nước châu Á,
Tây Ban Nha có thể chiếm nửa châu Mỹ, còn nước Anh thì chiếm nửa thế giới luôn.
Truyền thông Nga và Việt Nam đưa tin quân đội Ukraine chống đỡ yếu
ớt hoặc đã đầu hàng.
Không có
đơn vị nào đầu hàng cả, trừ một chuẩn đô đốc thực ra là người của Nga. Binh sĩ
Ukraine rất anh hùng. Họ không được quyền nổ súng trên đất mình để phía Nga
không tạo cớ, vì vậy đôi khi họ dùng tay không và những lá cờ để chống lại quân
Nga. Khắp nơi trên Ukraine các điểm tòng quân đều xếp hàng dài, những ông già
hết tuổi, những chàng thanh niên không đủ điều kiện sức khoẻ nài nỉ để được
tòng quân bảo vệ Tổ Quốc.
3. Tương lai
Tôi chỉ muốn nói với các bạn 1 điều như
thế này thôi: có lẽ chúng ta đang sống ở một thời khắc lịch sử. Thời bây giờ
thế giới nhỏ bé lắm, thế giới phải chung tay để dẹp bỏ những điều ác, tránh
tình trạng một kẻ độc tài, lãnh đạo nước lớn gật đầu một cái làm biết bao gia đình
có thể ly tán, bao triệu người đau khổ!
Quân Nga vẫn không rút khỏi Crime, các
vùng miền Đông Ukraina cũng đang căng thẳng. Có lẽ Ukraine sẽ mất Crime. Có thể
những vùng miền Đông, Nam khác cũng lâm nguy. Nhưng có lẽ người Ukraine và thế
giới cần một cú sốc như thế này để hiểu nước Nga (ít nhất là thời Putin).
Người Ukraine sẽ phải chọn con đường của
mình là châu Âu, càng tách khỏi Nga càng tốt. Con đường vào châu Âu đã rõ ràng,
phải phấn đấu và làm ngay. Nếu trước đây một bộ phận dân chúng Ukraine còn
không muốn vào NATO thì bây giờ không còn con đường nào khác. Putin luôn muốn
thấy Ukraine lục đục nhưng bây giờ Ukraine đoàn kết hơn bao giờ hết. Ukraine sẽ
không bao giờ còn làm một nước trung lập, ảo tưởng về một nước Nga anh em thời
Putin tan biến như bong bóng xà phòng.
Trước năm 1994 Ucraine là cường quốc hạt
nhân thứ 3 thế giới sau Nga, Mỹ. Năm 1994 đã có Hiệp uớc Budapes được ký, trong
đó nói rõ Ukraine từ bỏ vũ khí hạt nhân với điều kiện Nga, Anh, Mỹ sẽ là những
nước bảo đảm cho an ninh, chủ quyền lãnh thổ... của Ukraine. Năm 1997 Ukraine
còn có hiệp ướp không xâm phạm lãnh thổ với Nga. Nga hôm nay với tư cách
là nước bảo đảm lại đem quân chiếm đất của Ukraine.
Thời xưa thủ lĩnh của nước Đức Otto Bismark (người thống nhất nước
Đức) đã nói rằng: " kỳ thoả thuận nào với người Nga đều không có giá trị
bằng tờ giấy mà trên đó ghi thoả thuận".
Thật đáng buồn nhưng thế giới phải nhớ đến lời của Bismark khi có
việc với nước Nga thời Putin. Nếu thế giới để yên cho Nga xâm chiếm đất Ukraine
thì sẽ có sự thay đổi lớn trên toàn thế giới. Bất kỳ một nước lớn nào cũng cho
mình quyền được vi phạm các hiệp định quốc tế mà thế giới đã bỏ bao năm nay để
đạt được. Những năm 30 của thế kỷ trước, Hitle lấy cớ bảo vệ người nói tiếng
Đức đã đem quân xâm chiếm Áo và Tiệp Khắc. Cộng đồng thế giới đã nhắm mắt làm
ngơ. Những gì xảy ra sau đó ai cũng biết. Thế giới hôm nay với vũ khí hạt nhân
nếu xảy ra chiến tranh có thể là một thảm hoạ khủng khiếp.
Sự việc này nếu không giải quyết thỏa đáng các
nước trên thế giới sẽ thấy rằng: con đường duy nhất để tự bảo vệ mình là phải
có vũ khí hạt nhân. Thế giới cứ thử đi thuyết phục Iran, Triều Tiên... từ bỏ
con đường chế tạo vũ khí hạt nhân đi. Thế giới sẽ đứng trước một cuộc chạy đua
hạt nhân mới, đáng sợ hơn là có cả những nước Hồi giáo tham gia.
Nước Nga muốn
gửi thông điệp gì cho các nước trên thế giới, đặc biệt vùng Liên Xô cũ? - Nếu
anh muốn hướng tới xã hội dân chủ thì anh hãy nhìn gương Gruzia và Ukraine!
Các bạn của tôi, những người đã gắn bó với
tiếng Nga, văn hoá Nga, tôi rất hiểu các bạn. Các bạn coi nước Nga thân thuộc
như bạn bè, và điều đương nhiên các bạn có cảm tình với những gì liên quan đến
nước Nga, trong đó có Putin. Rất nhiều tầng lớp trí thức Nga đang phản đối
chiến tranh với Ukraine. Chúng ta biết nước Nga thời chúng ta rất trẻ, sau khi
chúng ta sống ở Việt Nam thời rất khó khăn, tình cảm như mối tình đầu. Nhưng
khi các bạn đã đi khắp nơi trên thế giới thì hãy đến Nga sống một thời gian thôi,
các bạn sẽ thấy đầy thất vọng. Tôi thì tôi yêu nước Nga của Puskin và
Tolstoi, của Levitan và Chaikovski,... của những người Nga bình dị với tâm hồn
hiếu khách, của những cô gái Nga xinh đẹp... chứ không phải nước Nga của Stalin
hay Putin...
Còn một vấn đề nữa: chúng ta là một nước
nhỏ nằm ở vị trí nhạy cảm, biết bao cuộc chiến tranh đã trải qua, bao máu đã
đổ. Tôi thường nói rằng: nếu máu đổ để cuộc sống tốt hơn thì chúng ta đã ở
Thiên Đường từ lâu rồi! Chúng ta muốn xây dựng một cuộc sống để con em chúng ta
không bao giờ còn phải nhìn thấy cảnh chiến tranh, chia lìa, máu đổ. Nhưng nếu
thế giới này còn cảnh nước to hơn, mạnh hơn có thể dễ dàng xâm chiếm nước khác
thì chiến tranh, xung đột là không tránh khỏi.
Hôm nay nếu chúng ta thờ ơ để trộm cuớp vào nhà hàng xóm thì ngày mai sẽ đến
lượt nhà ta thôi.
Cách đây mấy hôm Trung cộng phát biểu rằng: quyền
độc lập, nguyên vẹn lãnh thổ của Ucraine cần được tôn trọng. Hôm qua Trung cộng
đã có những lập trường khác, chả lẽ lại có những trò chơi: anh nợ tôi và ngày
mai anh phải ủng hộ tôi chăng? Nếu thế giới để Nga xâm lược Ukraine thì
ngày mai có thể thế giới tỉnh dậy với các tin tức như sau: Trung cộng
cho lực lượng gìn giữ hoà bình vào quần đảo Trường Sa, Việt Nam tuyên bố
tổng động viên... hoặc Trung cộng và Philipin giao tranh dữ dội ở
biển Đông...
Các bạn hãy hiểu vấn đề như nó có,
hãy truyền thông điệp cho những người bạn hiểu biết khác. Biết đâu những cố
gắng của chúng ta sẽ làm cho những kẻ thích gây chiến phải chùn tay, và thế
giới mà chúng ta đang sống khỏi phải trải qua một cuộc chiến hoang tàn nữa.
Crimée : Putin gây áp lực Tây phương và ghi bàn thắng
Lính Nga canh gác tại sân bay Belbek, vùng Crimée, Ukraina (ảnh
chụp 04/03/2014)
REUTERS/Baz Ratner
Tình hình khủng hoảng tại Ukraina xuất phát từ tham vọng của Tổng thống Nga Vladimir
Putin. Năm 2008, nhân danh bảo vệ cộng đồng nói tiếng Nga, Matxcơva đưa quân đánh chiếm hai vùng tự trị của Gruzia ở Trung Á. Tháng
3/2014, chủ nhân điện Kremlin tái diễn chiến thuật cũ, nhưng tinh vi hơn, vỏn vẹn 2 tuần lễ, « sáp nhập » vùng Crimée của Ukraina, sát cạnh biên giới của Liên Hiệp Châu Âu, trước thái độ bất lực của Âu-Mỹ. Đâu là mục tiêu của cựu trung tá KGB ? Phải chăng một cuộc chiến tranh lạnh đang tái diễn với hình thức mới ? RFI đặt câu hỏi với giáo sư chính trị quốc tế Nguyễn mạnh Hùng, đại học George Mason, Hoa
Kỳ
Vào năm 1954, Nikita Khrouchtchev, Tổng Bí thư đảng Cộng sản Liên Xô, người Ukraina, đã lấy quyết định sáp nhập Crimée vào
Ukraina. Trước đó, hàng triệu dân ‘tạc-ta » ở Crimée đã bị người tiền nhiệm của Khrouchtchev, là
Stalin, trấn áp, lưu đày trong một chính sách thanh lọc chủng tộc đẫm máu.
Trong thế giới khép kín của phe « xã hội chủ nghĩa », mọi sinh hoạt quay theo quỹ đạo của Matxcơva dù Crimée là của Ukraina cũng nằm trong chế độ Xô-viết.
Cho đến năm 1991, Liên Xô
tan rã, Ukraina độc lập và sự toàn vẹn lãnh thổ đã được các cường quốc Mỹ, Anh và Nga công
nhận qua « bị vong lục » ký kết vào ngày
05/12/1994 tại Budapest, và sau đó được Trung Quốc và Pháp thừa nhận. Tất cả các nước lớn này công nhận sự toàn vẹn lãnh thổ của Ukraina, trong đó
có Crimée. Đổi lại, Kiev nhận được 18% lực lượng hải quân của Liên Xô, nhưng từ bỏ kho vũ khí hạt nhân thừa kế.
Vùng Crimée tưởng chừng như chìm vào quên lãng. Thế nhưng, 23 năm sau ngày
Ukraina độc lập, một cựu sĩ quan gián điệp KGB, nay nắm toàn bộ quyền lực tại Matxcơva, lo ngại chế độ Kiev thoát khỏi ảnh hưởng của Nga nên quyết định lấy lại quyền kiểm soát bán đảo chiến lược này trong Hắc hải. Một lần nữa, Vladimir Putin lập lại chiến thuật ở Gruzia 5 năm về trước, lấy cớ bảo vệ cộng đồng nói tiếng Nga để can thiệp. Lần này, chủ nhân điện Kremli phối hợp áp lực quân sự với thủ đoạn chính trị, đặt Tây phương vào thế bị động, lúng túng vì
không ngờ đối thủ hành động táo bạo.
Phải chăng một cuộc chiến tranh lạnh đang tái diễn với hình thức mới ? Theo giáo sư chính trị quốc tế Nguyễn Mạnh Hùng thì « Putin phòng thủ hơn là tấn công ».
RFI : Nga thấu cáy hay thách đố Tây phương nói chung và Hoa
Kỳ nói riêng? Để làm gì và sẽ đi đến đâu ?
Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng : Đây không phải là vấn đề thách đố hay thấu cáy mà là hành động để bảo về cái mà Vladimir
Putin cho là quyền lợi chiến lược của Nga. Tháu cáy là
không có thực lực mà làm như có thực lực. Trong trường hợp Ukraina, cán cân lực lượng nghiêng một cách áp đảo về phía Nga.
Mục tiêu chiến lược của Nga là tránh
không có một chính quyền chống Nga ở Ukraina, nhất là ở những vùng có đa số dân gốc Nga và nơi Nga có căn cứ hải quân, như ở Sebastopol trong
vùng Crimée.
Tự ái dận tộc và giấc mơ khôi phục vị thế đã mất của Nga trước những hành động lấn lướt đơn phương của Mỹ đẩy lùi ảnh hưỡng của Nga ra khỏi Bosnia, qua Iraq,
Syria, nay lại lan đến gần biên giới của Nga, cũng là một động lực khác khiến Putin hành động như vậy.
Thêm vào đó, Putin cũng muốn chụp thời cơ ở Ukraina để tái lập sự kiểm soát của Nga ở những vùng trước kia thuộc Liên bang Xô viết và tiếp giáp với Nga, như trường hợp ông đã thành công
trong việc tách rời Abkhazia và Nam Ossetia ra khỏi Gruzia. Đó là cái mục tiêu đã và đang
đi đến.
RFI : Phương tiện và quyết tâm của đôi bên, Nga và
Tây phương, trong cuộc đọ sức này ?
Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng : Phản ứng của Tây phương là làm áp lực kinh tế và chính trị để thuyết phục Nga chấp nhận điều đình để đi đến một giải pháp vừa giữ gìn được sự vẹn toàn lãnh thổ của Ukraina, vừa tôn trọng được các quyền lợi chính đáng của Nga, của dân Ukraina gốc Nga, và của căn cử hải quân của Nga ở Sebastopol.
Hành động của Putin là dùng cái
gọi là “ lực lượng phòng vệ ” ở Crimée và ở miền đông Ukraina, giống như thời chiến tranh Việt Nam, miền Bắc gọi là Mặt Trận Giải Phóng, để củng cố từng bước quyền kiểm soát của Nga ở vùng có đông dân tộc Nga, tạo tình trạng “ sự đã rồi ” không lật ngược được. Quốc hội Crimée đã bỏ phiếu ngày 16/03 trưng cầu dân ý. Quốc hội Nga cũng bỏ phiếu cho ông Putin
dùng vũ lực, rồi hoan nghênh Crimée đòi tự trị và sáp nhập vào Nga.
Quyết tâm của Nga mạnh hơn vì cái gì xảy ra ở Ukraina có ảnh hưởng mạnh và trực tiếp đối với Nga hơn là đối với các nước Tây phương. Nga đang sử dụng vũ lực, trong khi Tây phương loại bỏ giải pháp vũ lực. Cán cân lực lượng tại chỗ nghiêng về Nga hơn là về phía Tây phương.
RFI : Giáo sư nhận định như thế nào về các phản ứng của Mỹ và Châu Âu ?
Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng : Mỹ và Châu Âu một mặt chọn giải pháp « cây gậy và củ cà-rốt », một mặt làm áp lực kinh tế, nhưng mà cũng nhẹ nhàng thôi, thuyết phục Nga chấp nhận điều đình để đi đến một giải pháp chính trị. Giải pháp chính trị đó, trước hết là bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của Ukraina, nhưng đồng thời, cũng tôn trọng quyền lợi chính đáng của Nga, có nghĩa là
Nga có ảnh hưởng, tiếng nói, dân gốc Nga không bị chính quyền Kiev đàn áp, vẫn bảo vệ được quyền lợi của họ, được tham gia vào tiến trình chính trị và Nga bảo vệ được các căn cứ hải quân ở Sebastopol.
Nhưng về phương tiện chế tài thì chế tài kinh tế tuy làm thiệt hại Nga, nhưng cũng làm thiệt hại quyền lợi kinh tế của những nước Mỹ cần giúp đỡ để hỗ trợ cho mình như Đức, Pháp, và Anh. Ở Mỹ, một số tài phiệt đã tiếp xúc với cả hành pháp lẫn Quốc hội để cảnh báo sự thiệt hại đối với họ có thể lên đến hàng tỷ Mỹ kim nếu có chiến tranh kinh tế.
RFI : Phản ứng rụt rè của Tổng thống Barack Obama
trong vụ Syria có tác động nhân quả gì trong hành động của Vladimir Putin tại Ukraina?
Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng : Hoàn toàn
không. Syria khác, Ukraina khác, về tầm quan trọng chiến lược và cán cân lực lượng của các nước liên hệ. Nếu mấy ông chính trị gia và bình luận gia Mỹ ghét Obama chỉ trích hành động của ông ấy ở Syria và Ukraina
là “ rụt rè ” và “yếu ” thì một số chiến lược gia bình tĩnh hơn lại coi phản ứng của ông là “ tỉnh táo ” (thực sự họ dùng chữ “ sane ”
có nghĩa là lành mạnh, không bệnh hoạn).
RFI : Có thể so sánh chiến thuật của Putin với Hitler và tương quan lực lượng Nga/ Tây phương hiện nay có khác gì
tình trạng Âu Châu chia rẽ trước Đức Quốc Xã trước đây ?
Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng : Về chiến thuật và cách giải thích hành động xâm lấn của mình thì có giống. Cả Hitler lẫn Putin đều viện cớ bảo vệ dân gốc Nga, nói tiếng Nga để lấn chiếm lãnh thổ của các quốc gia lân cận.
Về chiến lược thì không, vì
khác với Đức, Nga không nhằm chiếm trọn Âu Châu, và cũng
không có khả năng làm việc ấy. Nói một cách tương đối, thì chiến lược của Putin có tính
phòng thủ hơn tấn công. So với tình trạng trước đệ nhị thế chiến thì Âu Châu ngày
nay mạnh hơn nhiều. Crimée không phải là Sudetenland.
RFI : Tổng thống Nga suy tính ra
sao mà từng bước thúc đẩy quân cờ của mình bất chấp mọi phản ứng của Tây phương ?
Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng : Bởi vì quyền lợi của ông ấy thiết thực hơn, quan trọng hơn, cán cân lực lượng tại chỗ thuận lợi hơn.
Ông cũng nghĩ là các quyền lợi của các quốc gia Châu Âu không
đến nổi mạnh để họ xông vào chiến tranh. Ngay cả lãnh tụ cực hữu của Mỹ, Thượng nghị sĩ Ted Cruise, cũng loại bỏ giải pháp vũ lực vì không đáng và
nguy hiểm. Người Mỹ không bao giờ nói đến chuyện đưa quân vào (hiện trường) để tạo chiến tranh mà họ cho là không quan
trọng.
Nên nhớ là ở Gruzia (2008) vì
có hành động khiêu khích của Tổng thống Saakachvili. Còn ở Ukraina, cũng có một số hành động mà Putin cho là
khiêu khích. Nên nhớ là trong cuộc Cách mạng màu da cam năm
2004, Putin chấp nhận, đâu có làm gì.
Nhưng mà từ đó đến nay đã có hai
thay đổi. Thứ nhất là ông Putin đã củng cố được địa vị trong nước và bên ngoài, ông cũng cảm thấy khỏe hơn vì cán cân lực lượng ở địa phương. Thứ hai là sau vụ dàn xếp của Tây phương, phe Tổng thống Ianoukovitch và
đối lập điều đình với nhau và đồng ý giải pháp « chính phủ đoàn kết quốc gia » trong đó
Ianoukovitch cũng có đại diện, rồi bớt quyền Tổng thống, thay đổi Hiến pháp, bầu cử tự do vào tháng
12/2014. Đùng một cái, các phần tử quá khích, trong
đó có nhiều người chống Nga, nổi lên lật đổ Ianoukovitch. Ông
này bỏ chạy. Cảnh sát và giới thân cận của ông ấy cũng bỏ trốn hết. Rõ ràng là đối lập không tôn trọng thỏa thuận và có khuynh hướng bài Nga nhiều hơn thì Putin lấy cớ đó để hành động.
RFI : Tây phương có biện pháp nào để cứu Ukraina hay thật sự vô kế khả thi ?
Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng : Trên nguyên tắc thì Crimée bỏ phiếu để tự trị hay sáp nhập vào Nga thì Tây
phương xem là « không chính đáng ». Nhưng chuyện này đã từng xảy ra ở Ossetia và
Abkhazia mà hai nơi này vẫn tồn tại. Dĩ nhiên, đây là
một gánh nặng cho Nga.
Bây giờ chuyện còn lại và quan trọng nhất là làm sao cứu được miền đông Ukraina hiện đã có xung đột giữa phe thân Nga và
phe thân chính quyền trung ương. Muốn vậy thì phải giúp cho Ukraina
mạnh lên. Trước Cách mạng màu da cam thì đã có tham nhũng,
sau này cũng tham nhũng, vì thế làm chính phủ yếu. Nếu Châu Âu muốn giúp Ukraina mà
Ukraina thì phụ thuộc vào khí đốt và viện trợ của Nga, thì phải bỏ tiền ra, tức là phải giúp Ukraina củng cố chính trị và kinh tế.
RFI : Theo giáo sư thì liệu một cuộc chiến tranh kinh tế có xảy ra hay không ?
Nga sẽ xuống thang khi thấy khó nuốt trôi Crimée ? hay
chính Tây phương sẽ ngậm đắng nuốt cay ?
Giáo sư Nguyễn Mạnh Hùng : Không có chiến tranh kinh tế. Chế tài kinh tế Nga và Nga đáp trả lại thì có, nhưng chiến tranh kinh tế hay cô lập Nga thì cuối cùng không xảy ra, mặc dù hiện nay có cố gắng xây dựng. Những gì đã xảy ra ở Gruzia sẽ xảy ra ở Ukraina, nhưng các nước lớn cuối cùng sẽ trở lại với nhau. Crimée là
việc đã rồi, khó lấy lại được. Tây phương có thể bực tức như trước kia Nga đã từng bực tức, nhưng chẳng có gì phải ngậm đắng nuốt cay.
Đây chỉ là một cái cớ để các chính trị gia Mỹ khai thác chuẩn bị cho mùa tranh cử sắp tới. Nhưng mà họ đã cảnh cáo các nhà lãnh
đạo Ukraina đừng tạo cớ cho người ta xâm lấn đất nước. Bởi vì, trong chính
phủ Ukraina, có nhiều người chống Nga quá khích, nên
Mỹ sợ nếu họ cứ tiến theo kiểu đó thì khó đỡ mà Châu Âu cũng
không thể nào đi vào chiến tranh bảo vệ Ukraina được. Cho nên họ yêu cầu các lãnh đạo ấy tự chế và đừng tìm cách khiêu
khích Nga làm cho Nga cảm thấy quyền lợi bị đe dọa.
*
Putin thành công chiếm lấy Crimée trong chớp mắt : Chỉ trong vòng hai tuần lễ, từ ngày 27/02 khi Nga
đưa quân không mang phù hiệu vào bán đảo Crimée cho đến cuộc trưng cầu dân ý 16/03 mà kết quả được biết trước.
Tổng thống Nga có hai phương án : Một là tuyên bố tức khắc Crimée trở thành lãnh thổ của Liên bang Nga và
hai là giữ nguyên trạng như một lá bài để đàm phán với Tây phương hoặc với chính quyền Kiev mà cho đến nay bị Nga xem là « phe đảo chính ».
Trong tình huống nào thì Crimée
cũng đã nằm trong tay của Matxcơva.
Một sự hiểu lầm tai hại
·
·
·
·
Tin liên hệ
CỠ CHỮ
13.03.2014
Chung quanh việc Nga xâm chiếm Crimea của Ukraine, và liên quan
đến Vladimir Putin, Tổng thống của Nga, có một số vấn đề khiến giới bình luận
chính trị Tây phương thắc mắc và bàn thảo nhiều nhất suốt mấy tuần vừa qua:
Một, tại sao tình báo của Mỹ không biết trước được việc Nga xua cả mấy ngàn
quân (sau đó là cả mấy chục ngàn) đến chiếm Crimea? Hai, tại sao giới lãnh đạo
Tây phương, kể cả các tổng thống Mỹ, từ George W. Bush đến Barack Obama, đều có
vẻ cả tin Vladimir Putin đến vậy? Đằng sau hai câu hỏi trên là một câu hỏi
khác: Tại sao Tây phương, kể cả Mỹ, lại dễ bị Putin lừa đến như vậy?
Kiểm tra lại các bản tin tình báo gửi lên giới lãnh đạo Mỹ, ít nhất là ở Quốc Hội, người ta thấy tuy các tình báo biết rõ sự kiện Nga huy động khoảng 150.000 lính đến biên giới Ukraine nhưng hầu hết đều đánh giá khả năng Nga quyết định tấn công Ukraine rất nhỏ.
Giới chức tình báo Mỹ biện minh: họ vẫn thường xuyên cập nhật các tin tức họ thu lượm được tại Nga và Ukraine và liên tục báo cáo cho chính phủ nhưng việc đánh giá đúng ý đồ của các nhà lãnh đạo nước khác, như Nga, chẳng hạn, rất khó chính xác.
Nói cách khác, thành thực hơn: lần này mọi người từ tình báo đến chính khách đều nhầm. Sự nhầm lẫn này xuất phát từ hai nguyên nhân chính:
Thứ nhất, từ sau sự kiện 11 tháng 9 năm 2001, phần lớn ngân sách tình báo của Mỹ đều tập trung vào nỗ lực chống khủng bố, chủ yếu từ các quốc gia Hồi giáo hoặc ở những nơi các nhóm Hồi giáo cực đoan phát triển mạnh. Nga không còn là một ưu tiên để theo dõi như thời Chiến tranh lạnh nữa.
Thứ hai, quan trọng hơn, hầu như mọi người đều không hiểu đúng bản chất con người của Putin.
Nhớ, vào tháng 6 năm 2001, trong lần gặp gỡ đầu tiên giữa hai người, Tổng thống George W. Bush đã bày tỏ sự tin tưởng sâu đậm đối với Putin, người đồng nhiệm của ông ở Nga. Khi được các phóng viên hỏi tại sao, Bush tự tin đáp: “Tôi nhìn vào mắt ông ấy và thấy được tâm hồn của ông” (I looked in his eyes and saw his soul). Sự tự tin ấy, sau này, bị nhiều người chê là ngây thơ.
Nhưng không phải ai cũng thoát được sự ngây thơ ấy. Trước ngày Nga xua quân tràn vào Crimea, phần lớn các tờ báo có uy tín nhất tại Mỹ đều cho việc Putin điều động binh sĩ đến biên giới Ukraine chỉ là một trò hăm dọa. Các bài viết mang nhan đề kiểu “Tại sao Nga không xâm lược Ukraine” hay “Không, Nga sẽ không can thiệp vào Ukraine” hoặc “Năm lý do để mọi người đừng lo lắng thái quá về tình hình ở Crimea” xuất hiện đầy trên các mặt báo.
Xuất hiện trên các phương tiện truyền thông đại chúng, phần lớn các học giả, các chuyên gia quân sự và chính trị nổi tiếng đều không tin là Nga sẽ tấn công Ukraine như điều họ đã từng làm đối với Georgia vào năm 2008.
Tại sao người ta dám khẳng định một cách chắc chắn như vậy?
Có ba lý do chính:
Thứ nhất, nền kinh tế của Nga hiện nay quá yếu để có thể chịu đựng nổi một cuộc chiến tranh như thế. Putin hẳn thừa biết là nếu lao vào một cuộc xâm lược như vậy, ông sẽ bị Mỹ và Tây phương trừng phạt, ít nhất về phương diện kinh tế. Việc buôn bán sẽ bị ngưng trệ, đồng rúp sẽ bị giảm giá, uy tín của Nga trên trường quốc tế sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng; bao nhiêu tiền bạc đã đổ ra cho Olympic mùa đông tại Sochi vừa rồi như đổ vào biển, cuộc họp thượng đỉnh của khối Bát cường (8 group) được chuẩn bị vào tháng 6 sẽ hóa thành công cốc. Đó là chưa kể các nguy hại lâu dài: Về kinh tế, Nga phải cưu mang hơn 2 triệu người ở Crimea, trong đó 20% là người lớn tuổi; về an ninh, Nga sẽ phải đối diện với nguy cơ đánh du kích hoặc khủng bố của mấy trăm ngàn người Tatar vốn có truyền thống thù ghét Nga.
Thứ hai, nó lại không cần thiết: Ai cũng biết chính quyền Ukraine, sau cuộc cách mạng vừa rồi, đang đối diện với vô số thử thách: Nếu Nga không can thiệp, tự nó sẽ sụp đổ. Kinh tế Ukraine vốn đã gầy guộc, lại thêm nạn tham nhũng tràn lan, càng ngày càng quặt quẹo với lạm phát và nợ nần chồng chất. Mới tuần trước, tân Thủ tướng Ukraine ước chừng khoảng 37 tỉ Mỹ kim bị biến mất dưới thời Viktor Yanukovych. Hiện nay Ukraine cần ít nhất 25 tỉ Mỹ kim để trả nợ và bù đắp các thiếu hụt trong ngân sách. Trong khi đó số ngoại tệ họ dự trữ được chỉ còn có 12 tỉ.
Thứ ba, không những không cần thiết, nó còn có hại. Hai cái hại lớn nhất là: Một, nó làm cho Mỹ và Tây phương phải nhảy vào giúp Ukraine. Bình thường, không có sự uy hiếp của Nga, có lẽ Tây phương sẽ hờ hững với việc giúp đỡ Ukraine sau cuộc cách mạng vừa rồi. Tây phương đang phải đối đầu với các khó khăn của chính họ, nhất là ở các thành viên mới. Họ không đủ sức để cưu mang thêm một gánh nặng khác. Nếu Nga không tấn công Crimea, chắc chắn Mỹ và châu Âu không nhảy vào giúp Ukraine một cách nhiệt tình và tận tình như vậy. Hai, hành động hiếu chiến thô bạo của Nga làm cho dân chúng Ukraine trở thành đoàn kết hơn, yêu nước hơn và sẵn sàng chống trả Nga một cách mãnh liệt hơn. Quan sát dân tình ở Ukraine hiện nay, Chrystia Freeland cho là Nga đã thực sự thua trận.
Tất cả những điều ấy chắc chắn Putin và nhóm cố vấn của ông đều biết rõ. Ngay cả những người bình thường nhất cũng biết rõ. Vậy mà ông vẫn quyết định chiếm Crimea và có vẻ như sẽ đánh chiếm cả Ukraine. Tại sao?
Lý do đầu tiên có lẽ do Putin quá tự tin. Ông nghĩ là Mỹ sẽ không dám phản ứng gì cả. Một phần, vì Mỹ đã quá mệt mỏi với hai cuộc chiến tranh ở Iraq và ở Afghanistan, hơn nữa, họ phải tập trung đối đầu với Trung Quốc ở châu Á. Phần khác, ông cho là hầu hết các quốc gia Âu châu, những đồng minh thân cận nhất của Mỹ hiện nay, đều lệ thuộc vào nguồn dầu khí của Nga, lại có nhiều liên hệ kinh tế với Nga: Tất cả những nước ấy, vì quyền lợi của mình, không thể mạnh tay với Nga được. Khi Châu Âu khoanh tay, một mình Mỹ cũng chẳng làm gì được. Chính sách của Mỹ, ít nhất là dưới thời Obama, thường rất cẩn thận, tránh né mọi rủi ro; khi cần, họ chỉ lãnh đạo từ phía sau. Nếu châu Âu không đóng vai tiên phong, Putin tin là Mỹ cũng sẽ chỉ đánh võ mồm mà thôi. Mà kiểu đánh ấy thì ông chả ngán chút nào cả.
Lý do thứ hai, quan trọng hơn, là cách suy nghĩ và cách hành xử của Putinhoàn toàn khác với Tây phương. Khác đến độ bà Madeleine Albright, cựu ngoại trưởng Mỹ, cho là Putin bị hoang tưởng; phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ cho những lời lẽ của Putin về các âm mưu của Tây phương tại Ukraine là những sự hư cấu đáng giật mình nhất kể từ Dostoyevsky.
Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cho Nga hành xử như những kẻ sống trong thế kỷ 20 hoặc thế kỷ 19! Thủ tướng Đức Angela Merkel, trong một cuộc điện đàm với Tổng thống Obama mới đây, cũng đồng ý như thế khi cho dường như Putin đang sống ở một thế giới khác
Nhưng khác như thế nào? Khác ở ba điểm chính: Một, sẵn sàng dùng bạo lực để giải quyết mọi vấn đề; hai, sẵn sàng hy sinh tất cả, kể cả sự khủng hoảng của kinh tế và sự cùng khổ của dân chúng để đạt được điều mình muốn. Nhưng sự khác biệt lớn nhất là sự nghi ngờ và căm thù đối với Mỹ và Tây phương. Putin thường nói là việc để cho chủ nghĩa cộng sản sụp đổ, từ đó, làm tan rã khối Liên bang Xô viết trước đây là một sai lầm lớn nhất trong lịch sử nước Nga. Ông tự đặt cho mình sứ mạng là phục hồi lại đế quốc Nga bằng cách thu phục lại, và nếu cần, xâm chiếm các quốc gia láng giềng vốn thuộc Liên bang Xô viết trước đây. Trên con đường thực hiện giấc mộng ấy, ông xem cản trở chính là tham vọng bành trướng của Mỹ và châu Âu. Mỗi lần Liên hiệp Âu châu thu nạp một thành viên mới là một lần Putin giật mình căm hận. Ông không nhìn đó như một sự phát triển đáng mừng của lịch sử về hướng dân chủ hóa mà lại xem đó như một sự đe dọa. Trước những đe dọa ấy, ông phản ứng một cách quyết liệt, bất chấp những hậu quả về kinh tế, chính trị hay xã hội.
Tuy nhiên, ông lại quên thời thế đã đổi khác. Sự liều lĩnh của ông chỉ mang lại tai họa cho nước Nga.
Trước mắt, tai họa đầu tiên đến từ một yếu tố có lẽ Putin không nghĩ đến khi quyết định tung quân đánh chiếm Crimea: Khác với cuộc xâm chiếm Hungary vào năm 1956 và Czechoslovakia năm 1968, nước Nga hiện nay có một yếu tố mới có ảnh hưởng nhanh chóng và sâu sắc đến các quan hệ quốc tế: thị trường chứng khoán. Ngay ngày đầu tiên khi binh lính Nga xuất hiện trên đất Crimea, chỉ số thị trường chứng khoán bị rớt hơn 12%, làm bay mất 60 tỉ Mỹ kim và tỉ giá đồng rúp bị giảm đến mức kỷ lục.
Về lâu về dài, ngay cả khi chiếm được Crimea hoặc ngay cả toàn lãnh thổ Ukraine, nước Nga cũng sẽ phải chịu đựng những gánh nặng kinh tế hầu như vượt ngoài khả năng của họ. Hiện nay, Nga vẫn còn đang phải còng lưng ra tài trợ cho Abkhazia và South Ossetia họ chiếm được từ Georgia, và Transnistria từ Moldova. Ukraine, với những nợ nần và tham nhũng hiện nay, nếu lọt vào tay Nga, cũng sẽ trở thành một gánh nặng khủng khiếp. Đó là chưa kể Nga sẽ phải đối diện với các cuộc chống đối bằng vũ trang, dưới hình thức du kích hoặc khủng bố, của người Ukraine và đặc biệt, người Tatars.
Trong một bài viết mới đăng trên tờ The Washington Post, Henry A. Kissinger, cựu Ngoại trưởng Mỹ thời Nixon, có nêu lên một vấn đề hay: Một chính sách được kiểm tra không phải ở chỗ nó bắt đầu như thế nào mà ở chỗ nó kết thúc như thế nào.
Nhưng trong khi chờ cuộc xâm lược ấy kết thúc, không ai được quên bài học lần này: Cách suy nghĩ và hành xử của Putin hiện nay không khác gì mấy so với các nhà độc tài cộng sản trước đây. Thay tên đổi họ, ông vẫn không giấu được dòng máu của Stalin trong huyết quản.
Kiểm tra lại các bản tin tình báo gửi lên giới lãnh đạo Mỹ, ít nhất là ở Quốc Hội, người ta thấy tuy các tình báo biết rõ sự kiện Nga huy động khoảng 150.000 lính đến biên giới Ukraine nhưng hầu hết đều đánh giá khả năng Nga quyết định tấn công Ukraine rất nhỏ.
Giới chức tình báo Mỹ biện minh: họ vẫn thường xuyên cập nhật các tin tức họ thu lượm được tại Nga và Ukraine và liên tục báo cáo cho chính phủ nhưng việc đánh giá đúng ý đồ của các nhà lãnh đạo nước khác, như Nga, chẳng hạn, rất khó chính xác.
Nói cách khác, thành thực hơn: lần này mọi người từ tình báo đến chính khách đều nhầm. Sự nhầm lẫn này xuất phát từ hai nguyên nhân chính:
Thứ nhất, từ sau sự kiện 11 tháng 9 năm 2001, phần lớn ngân sách tình báo của Mỹ đều tập trung vào nỗ lực chống khủng bố, chủ yếu từ các quốc gia Hồi giáo hoặc ở những nơi các nhóm Hồi giáo cực đoan phát triển mạnh. Nga không còn là một ưu tiên để theo dõi như thời Chiến tranh lạnh nữa.
Thứ hai, quan trọng hơn, hầu như mọi người đều không hiểu đúng bản chất con người của Putin.
Nhớ, vào tháng 6 năm 2001, trong lần gặp gỡ đầu tiên giữa hai người, Tổng thống George W. Bush đã bày tỏ sự tin tưởng sâu đậm đối với Putin, người đồng nhiệm của ông ở Nga. Khi được các phóng viên hỏi tại sao, Bush tự tin đáp: “Tôi nhìn vào mắt ông ấy và thấy được tâm hồn của ông” (I looked in his eyes and saw his soul). Sự tự tin ấy, sau này, bị nhiều người chê là ngây thơ.
Nhưng không phải ai cũng thoát được sự ngây thơ ấy. Trước ngày Nga xua quân tràn vào Crimea, phần lớn các tờ báo có uy tín nhất tại Mỹ đều cho việc Putin điều động binh sĩ đến biên giới Ukraine chỉ là một trò hăm dọa. Các bài viết mang nhan đề kiểu “Tại sao Nga không xâm lược Ukraine” hay “Không, Nga sẽ không can thiệp vào Ukraine” hoặc “Năm lý do để mọi người đừng lo lắng thái quá về tình hình ở Crimea” xuất hiện đầy trên các mặt báo.
Xuất hiện trên các phương tiện truyền thông đại chúng, phần lớn các học giả, các chuyên gia quân sự và chính trị nổi tiếng đều không tin là Nga sẽ tấn công Ukraine như điều họ đã từng làm đối với Georgia vào năm 2008.
Tại sao người ta dám khẳng định một cách chắc chắn như vậy?
Có ba lý do chính:
Thứ nhất, nền kinh tế của Nga hiện nay quá yếu để có thể chịu đựng nổi một cuộc chiến tranh như thế. Putin hẳn thừa biết là nếu lao vào một cuộc xâm lược như vậy, ông sẽ bị Mỹ và Tây phương trừng phạt, ít nhất về phương diện kinh tế. Việc buôn bán sẽ bị ngưng trệ, đồng rúp sẽ bị giảm giá, uy tín của Nga trên trường quốc tế sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng; bao nhiêu tiền bạc đã đổ ra cho Olympic mùa đông tại Sochi vừa rồi như đổ vào biển, cuộc họp thượng đỉnh của khối Bát cường (8 group) được chuẩn bị vào tháng 6 sẽ hóa thành công cốc. Đó là chưa kể các nguy hại lâu dài: Về kinh tế, Nga phải cưu mang hơn 2 triệu người ở Crimea, trong đó 20% là người lớn tuổi; về an ninh, Nga sẽ phải đối diện với nguy cơ đánh du kích hoặc khủng bố của mấy trăm ngàn người Tatar vốn có truyền thống thù ghét Nga.
Thứ hai, nó lại không cần thiết: Ai cũng biết chính quyền Ukraine, sau cuộc cách mạng vừa rồi, đang đối diện với vô số thử thách: Nếu Nga không can thiệp, tự nó sẽ sụp đổ. Kinh tế Ukraine vốn đã gầy guộc, lại thêm nạn tham nhũng tràn lan, càng ngày càng quặt quẹo với lạm phát và nợ nần chồng chất. Mới tuần trước, tân Thủ tướng Ukraine ước chừng khoảng 37 tỉ Mỹ kim bị biến mất dưới thời Viktor Yanukovych. Hiện nay Ukraine cần ít nhất 25 tỉ Mỹ kim để trả nợ và bù đắp các thiếu hụt trong ngân sách. Trong khi đó số ngoại tệ họ dự trữ được chỉ còn có 12 tỉ.
Thứ ba, không những không cần thiết, nó còn có hại. Hai cái hại lớn nhất là: Một, nó làm cho Mỹ và Tây phương phải nhảy vào giúp Ukraine. Bình thường, không có sự uy hiếp của Nga, có lẽ Tây phương sẽ hờ hững với việc giúp đỡ Ukraine sau cuộc cách mạng vừa rồi. Tây phương đang phải đối đầu với các khó khăn của chính họ, nhất là ở các thành viên mới. Họ không đủ sức để cưu mang thêm một gánh nặng khác. Nếu Nga không tấn công Crimea, chắc chắn Mỹ và châu Âu không nhảy vào giúp Ukraine một cách nhiệt tình và tận tình như vậy. Hai, hành động hiếu chiến thô bạo của Nga làm cho dân chúng Ukraine trở thành đoàn kết hơn, yêu nước hơn và sẵn sàng chống trả Nga một cách mãnh liệt hơn. Quan sát dân tình ở Ukraine hiện nay, Chrystia Freeland cho là Nga đã thực sự thua trận.
Tất cả những điều ấy chắc chắn Putin và nhóm cố vấn của ông đều biết rõ. Ngay cả những người bình thường nhất cũng biết rõ. Vậy mà ông vẫn quyết định chiếm Crimea và có vẻ như sẽ đánh chiếm cả Ukraine. Tại sao?
Lý do đầu tiên có lẽ do Putin quá tự tin. Ông nghĩ là Mỹ sẽ không dám phản ứng gì cả. Một phần, vì Mỹ đã quá mệt mỏi với hai cuộc chiến tranh ở Iraq và ở Afghanistan, hơn nữa, họ phải tập trung đối đầu với Trung Quốc ở châu Á. Phần khác, ông cho là hầu hết các quốc gia Âu châu, những đồng minh thân cận nhất của Mỹ hiện nay, đều lệ thuộc vào nguồn dầu khí của Nga, lại có nhiều liên hệ kinh tế với Nga: Tất cả những nước ấy, vì quyền lợi của mình, không thể mạnh tay với Nga được. Khi Châu Âu khoanh tay, một mình Mỹ cũng chẳng làm gì được. Chính sách của Mỹ, ít nhất là dưới thời Obama, thường rất cẩn thận, tránh né mọi rủi ro; khi cần, họ chỉ lãnh đạo từ phía sau. Nếu châu Âu không đóng vai tiên phong, Putin tin là Mỹ cũng sẽ chỉ đánh võ mồm mà thôi. Mà kiểu đánh ấy thì ông chả ngán chút nào cả.
Lý do thứ hai, quan trọng hơn, là cách suy nghĩ và cách hành xử của Putinhoàn toàn khác với Tây phương. Khác đến độ bà Madeleine Albright, cựu ngoại trưởng Mỹ, cho là Putin bị hoang tưởng; phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ cho những lời lẽ của Putin về các âm mưu của Tây phương tại Ukraine là những sự hư cấu đáng giật mình nhất kể từ Dostoyevsky.
Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cho Nga hành xử như những kẻ sống trong thế kỷ 20 hoặc thế kỷ 19! Thủ tướng Đức Angela Merkel, trong một cuộc điện đàm với Tổng thống Obama mới đây, cũng đồng ý như thế khi cho dường như Putin đang sống ở một thế giới khác
Nhưng khác như thế nào? Khác ở ba điểm chính: Một, sẵn sàng dùng bạo lực để giải quyết mọi vấn đề; hai, sẵn sàng hy sinh tất cả, kể cả sự khủng hoảng của kinh tế và sự cùng khổ của dân chúng để đạt được điều mình muốn. Nhưng sự khác biệt lớn nhất là sự nghi ngờ và căm thù đối với Mỹ và Tây phương. Putin thường nói là việc để cho chủ nghĩa cộng sản sụp đổ, từ đó, làm tan rã khối Liên bang Xô viết trước đây là một sai lầm lớn nhất trong lịch sử nước Nga. Ông tự đặt cho mình sứ mạng là phục hồi lại đế quốc Nga bằng cách thu phục lại, và nếu cần, xâm chiếm các quốc gia láng giềng vốn thuộc Liên bang Xô viết trước đây. Trên con đường thực hiện giấc mộng ấy, ông xem cản trở chính là tham vọng bành trướng của Mỹ và châu Âu. Mỗi lần Liên hiệp Âu châu thu nạp một thành viên mới là một lần Putin giật mình căm hận. Ông không nhìn đó như một sự phát triển đáng mừng của lịch sử về hướng dân chủ hóa mà lại xem đó như một sự đe dọa. Trước những đe dọa ấy, ông phản ứng một cách quyết liệt, bất chấp những hậu quả về kinh tế, chính trị hay xã hội.
Tuy nhiên, ông lại quên thời thế đã đổi khác. Sự liều lĩnh của ông chỉ mang lại tai họa cho nước Nga.
Trước mắt, tai họa đầu tiên đến từ một yếu tố có lẽ Putin không nghĩ đến khi quyết định tung quân đánh chiếm Crimea: Khác với cuộc xâm chiếm Hungary vào năm 1956 và Czechoslovakia năm 1968, nước Nga hiện nay có một yếu tố mới có ảnh hưởng nhanh chóng và sâu sắc đến các quan hệ quốc tế: thị trường chứng khoán. Ngay ngày đầu tiên khi binh lính Nga xuất hiện trên đất Crimea, chỉ số thị trường chứng khoán bị rớt hơn 12%, làm bay mất 60 tỉ Mỹ kim và tỉ giá đồng rúp bị giảm đến mức kỷ lục.
Về lâu về dài, ngay cả khi chiếm được Crimea hoặc ngay cả toàn lãnh thổ Ukraine, nước Nga cũng sẽ phải chịu đựng những gánh nặng kinh tế hầu như vượt ngoài khả năng của họ. Hiện nay, Nga vẫn còn đang phải còng lưng ra tài trợ cho Abkhazia và South Ossetia họ chiếm được từ Georgia, và Transnistria từ Moldova. Ukraine, với những nợ nần và tham nhũng hiện nay, nếu lọt vào tay Nga, cũng sẽ trở thành một gánh nặng khủng khiếp. Đó là chưa kể Nga sẽ phải đối diện với các cuộc chống đối bằng vũ trang, dưới hình thức du kích hoặc khủng bố, của người Ukraine và đặc biệt, người Tatars.
Trong một bài viết mới đăng trên tờ The Washington Post, Henry A. Kissinger, cựu Ngoại trưởng Mỹ thời Nixon, có nêu lên một vấn đề hay: Một chính sách được kiểm tra không phải ở chỗ nó bắt đầu như thế nào mà ở chỗ nó kết thúc như thế nào.
Nhưng trong khi chờ cuộc xâm lược ấy kết thúc, không ai được quên bài học lần này: Cách suy nghĩ và hành xử của Putin hiện nay không khác gì mấy so với các nhà độc tài cộng sản trước đây. Thay tên đổi họ, ông vẫn không giấu được dòng máu của Stalin trong huyết quản.
No comments:
Post a Comment
Thanks for your Comment