Tiền tháo chạy khỏi nước Nga sau vụ sáp nhập Crimea

Tiền tháo chạy khỏi nước Nga sau vụ sáp nhập Crimea    

        

- Dòng vốn tháo chạy khỏi nước Nga ước tính đã tăng tới 60-70 tỉ USD trong quý đầu tiên, cao hơn tổng dòng vốn ra của năm 2013 vì các nhà đầu tư bắt đầu cảm thấy bấp bênh.

Biểu tượng đồng Rúp (rouble) của Nga được đặt trước trụ sở ngân hàng Rossiya ở Moscow. Đây là ngân hàng duy nhất ở Nga bị nhà chức trách Mỹ đưa vào danh sách đen sau khi Crimea sáp nhập vào Nga. Ảnh: Reuters

Nga đã bắt đầu tính toán cái giá của việc sáp nhập Crimea đối với nền kinh tế trong bối cảnh phương Tây chưa định chấm dứt trừng phạt và đợt trừng phạt thứ 2 hứa hẹn sẽ gây thiệt hại nặng nề hơn.

Sau khi bị loại khỏi nhóm G8, Moscow ít nhất phải chuẩn bị kế hoạch để đối mặt với vấn đề kinh tế bị cô lập từ nhóm các nước nhà giàu trong những năm tới. Hồi tuần trước, Tổng thống Nga Vladimir Putin nói rằng Moscow cần phải tạo ra một hệ thống thẻ tín dụng riêng.

Các đòn trừng phạt của phương Tây cho tới nay mới chỉ nhằm vào tài sản của các quan chức cấp cao của Nga, trong đó một số thân cận với Tổng thống Putin, nhưng có nguy cơ đe dọa gây tổn thương rộng hơn đến nền kinh tế vốn đang thấm dần thiệt hại khi thị trường chứng khoán giảm 6% vào tháng 3.

Ảnh hưởng sớm nhất là dòng vốn tháo chạy khỏi nước Nga ước tính đã tăng tới 60-70 tỉ USD trong quý đầu tiên, cao hơn tổng dòng vốn ra của năm 2013 vì các nhà đầu tư bắt đầu cảm thấy bấp bênh.

Bộ trưởng Kinh tế Nga Alexei Ulyukayev là quan chức đầu tiên thừa nhận sự can thiệp vào Crimea gây ảnh hưởng không tốt tới GDP của Nga, nhiều khả năng đe dọa tới dự đoán tăng trưởng trong năm 2014 của chính phủ là 2,5%.

Ông Ulyukayev nhận định tăng trưởng GDP sẽ đạt 0,6% trong năm 2014, nếu tổng dòng vốn ra khoảng 100 tỉ USD – con số mà giới chuyên gia kinh tế tỏ ra cực kỳ hoài nghi trong bối cảnh hiện nay.

Nền kinh tế sẽ thiệt hại khoảng 1,8% nếu dòng vốn tháo chạy lên tới 150 tỉ USD trong năm nay - Bộ trưởng Kinh tế Nga nhận định.

“Vấn đề đáng quan tâm nhất đối với thị trường lúc này là liệu Nga có thể giữ được tỉ lệ tăng trưởng tích cực hay trượt dốc” – nhà kinh tế Natalya Orlova cho hay.

Ông Alexei Kudrin, cựu bộ trưởng kinh tế từ chức năm 2011 nhưng vẫn được Tổng thống Putin rất tin cậy, cho hay Nga thừa biết phải trả giá về kinh tế đối với quyết định chính trị của mình.

Thiệt hại từ việc sáp nhập Crimea được cho là thử thách hơn đối với Tổng thống Putin bởi nó rơi vào đúng thời điểm Nga đang vật lộn với tình trạng tăng trưởng kinh tế chậm do cải cách kinh tế chưa đạt được hiệu quả kỳ vọng. Tăng trưởng kinh tế Nga đạt 1,3 % năm 2013 – được cho là dần phục hồi sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008-2009, tuy nhiên vẫn kém xa con số 8,5% của năm 2007.

 (Theo Reuters)

Nato dừng mọi hợp tác với Nga

Thứ tư, 2 tháng 4, 2014

Máy bay Nato sẽ tăng cường tuần tiễu trên bầu trời các nước Baltic

Các ngoại trưởng Nato đã đồng ý dừng mọi hợp tác quân sự và dân sự thực tiễn với Nga.

Tổng thư ký Nato Anders Fogh Rasmussen nói việc Nga sáp nhập khu tự trị Crimea của Ukraine là thách thức nghiêm trọng nhất đối với an ninh của châu Âu trong một thế hệ.

Nato và Nga sẽ không còn ‘làm việc như thường nữa’, ông nói.

Trước đó, ông hoàn toàn bác bỏ tin tức rằng Nga đang rút quân ra khỏi biên giới với Ukraine.

Moscow được cho là đang tập trung hàng ngàn binh sỹ tại biên giới phía Đông của Ukraine trong những ngày gần đây khiến cho Kiev và phương Tây cảnh giác.

Ngôn từ mạnh mẽ

Ngoại trưởng 28 nước thành viên Nato đã nhóm họp ở Brussels lần đầu tiên kể từ khi Nga sáp nhập Crimea. Họ đã ra thông cáo chung với ngôn từ mạnh mẽ lên án việc Nga ‘sáp nhập Crimea của Ukraine một cách phi pháp’.

Họ đồng ý tạm ngừng hợp tác với Nga trong một số cơ quan nhưng cũng nói rằng các cuộc tham vấn trong Hội đồng Nga-Nato vẫn tiếp tục ở cấp đại sứ và cao hơn nếu cần thiết để ‘cho chúng tôi trao đổi quan điểm, trước hết là về cuộc khủng hoảng này’.

Thông cáo cũng cho biết Nato sẽ xem xét lại mối quan hệ với Nga tại cuộc họp vào tháng Sáu tới.

Họ cũng đang xem xét các khả năng trong đó đặt căn cứ quân sự thường trực ở các nước Baltic để trấn an các đồng minh Đông Âu. Hành động của Nga ở Ukraine đã gây quan ngại cho Estonia, Latvia và Lithuania, những nước từng thuộc vào Liên bang Xô viết trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh.

"Hành động hung hăng của Nga đối với Ukraine thách thức tầm nhìn của chúng ta về một châu Âu hoàn toàn tự do và hòa bình."

Tổng thư ký Nato Anders Fogh Rasmussen Phi cơ của Nato sẽ tham gia tuần tiễu ở khu vực này trong hoạt động tập trận thường kỳ. Tuy nhiên các phân tích gia cho rằng các cuộc tập trận sẽ càng trở nên quan trọng sau cuộc khủng hoảng ở Ukraine.

Một vài quốc gia Nato, trong đó có Mỹ, Anh và Pháp đã đề nghị gửi thêm máy bay tuần tiễu.

Trong một diễn biến khác, Hạ viện Hoa Kỳ đã bỏ phiếu thông qua một dự luật tài trợ cho Ukraine và áp đặt một số lệnh trừng phạt Nga với số phiếu áp đảo. Dự luật này còn phải chờ Tổng thống Barack Obama ký thành luật.

Thông báo việc tạm ngừng quan hệ với Nga, Tổng thư ký Rasmussen nói thông điệp của Nato là rất rõ ràng: họ sát cánh cùng đồng minh, sát cánh cùng Ukraine và tuân thủ các quy định quốc tế đã được xây dựng trong những thập kỷ gần đây.

Ông kêu gọi Nga tham gia vào một giải pháp ‘tôn trọng luật pháp quốc tế và biên giới Ukraine’.

Hợp tác Nato-Ukraine

Ông cũng nói Nato sẽ cho phép Ukraine tham gia rộng rãi hơn vào các hoạt động tập trận của khối và ủng hộ nước này phát triển quân đội.

Trả lời câu hỏi của phóng viên, ông nói rằng hợp tác giữa Nato và Nga trong hồ sơ Afghanistan vẫn sẽ tiếp tục.

Tổng thư ký Nato thận trọng trong cách giải quyết cũng khủng hoảng Ukraine

Các bộ trưởng Ukraine cũng có mặt ở Brussels để gặp đồng sự các nước châu Âu. Thông cáo chung Nato-Ukraine cho biết hai bên sẽ tăng cường hợp tác và giúp đỡ cải cách quốc phòng của Ukraine thông qua huấn luyện và các chương trình khác.

Trước đó, ông Rasmussen đã ca ngợi điều mà ông gọi là ‘sự kiềm chế mẫu mực’ của Chính phủ và quân đội Ukraine và hoan nghênh ‘nền dân chủ vững chắc’ của nước này.

“Hành động hung hăng của Nga đối với Ukraine thách thức tầm nhìn của chúng ta về một châu Âu hoàn toàn tự do và hòa bình,” ông nói.

Tuy nhiên bất chấp ngôn ngữ cứng rắn, ông Rasmussen vẫn nói: “Con đường duy nhất đối với chúng ta là con đường chính trị và ngoại giao.”

Bộ Ngoại giao Nga đã cảnh báo Kiev về việc nước này muốn gia nhập Nato. Moscow nói rằng hành động như vậy từ phía Ukraine trước đây đã ‘làm đóng băng liên hệ chính trị Nga-Ukraine, tạo ra ‘vấn đề nhức đầu’ trong quan hệ Nato-Nga và gây chia rẽ sâu sắc trong xã hội Ukraine’.

Trong khi đó, công ty năng lượng Gazprom của Nga đã loan báo tăng giá bán khí đốt cho Ukraine kể từ ngày 1/4.

Ông Alexei Miller, giám đốc điều hành Gazprom, thông báo giá bán khí đốt cho Ukraine đã tăng lên 385,5 đôla Mỹ cho 1.000 mét khối từ giá cũ là 268,5 đôla. Giá này sẽ áp dụng từ quý 2 năm nay.

Ông Miller còn nói Ukraine còn nợ Nga 1,7 tỷ đôla tiền khí đốt.

http://www.bbc.co.uk/vietnamese/world/2014/04/140402_nato_suspends_russia_ties.shtml

\

Năng lượng : Mỹ giúp châu Âu giảm bớt áp lực của Nga ?

Nghe (15:39)

Thêm vào danh mục của tôi

Tải về

Embed

Tổng thống Obama và các lãnh đạo Châu Âu José Manuel Barroso, Herman Van Rompuy. Bruxelles 26/03/2014.

Reuters

Nguyễn Xuân Nghĩa / Thanh Hà

Khủng hoảng Ukraina càng thúc đẩy Bruxelles dựa vào Mỹ để giảm mức độ lệ thuộc vào dầu khí của Nga ? Tại thượng đỉnh Liên Hiệp Châu Âu –Hoa Kỳ ngày 26/06/2014, tổng thống Obama tuyên bố Washington sẵn sàng giúp đỡ châu Âu giải tỏa bớt áp lực của Matxcơva về vấn đề năng lượng. Nhờ những phương pháp khai thác mới, Mỹ đang trở thành nơi có trữ lượng dầu khí ‘tiềm năng’ nhất thế giới.

Năng lượng là một nhược điểm của châu Âu. Hiện tại Liên Hiệp Châu Âu nhập cảng đến hơn phân nửa năng lượng -chủ yếu là dầu hỏa và khí đốt- để đảm bảo nhu cầu tiêu thụ cho 28 thành viên trong khối. Theo thẩm định của Bruxelles nếu giữ nguyên tình trạng như hiện nay, đến năm 2035 Liên Hiệp Châu Âu sẽ lệ thuộc đến 80 % vào năng lượng của các nước ngoài khối.

Trong năm 2013, chỉ một mình nước Nga cung cấp đến 27 % khí đốt cho Liên Hiệp Châu Âu và 70 % trong số đó phải chung chuyển qua ngả Ukraina. Ngoài khí đốt, Nga còn là một nguồn cung cấp dầu hỏa và than đá quan trọng của châu Âu. Chính vì vậy mà Bruxelles đã không thể mạnh tay trừng phạt Matxcơva sau khi tổng thống Putin thôn tính Crimée.

Vào lúc châu Âu và Nga đang cơm không lành, canh không ngọt thì Washington đề nghị bán khí đốt của Mỹ cho châu Âu. Tổng thống Barack Obama nhân thượng đỉnh Âu Mỹ đã dùng lá bài năng lượng để vừa thúc đẩy tiến trình thành lập khu vực tự do mậu dịch với Bruxelles, vừa làm đối trọng với ảnh hưởng của Matxcơva trên Lục địa Già. Dự án này được Ngoại trưởng John Kerry và đại diện châu Âu, bà Catherine Ashton thảo luận thêm vào ngày 02/04/2014 tại Bruxelles.

Câu hỏi đặt ra là liệu khi nào thì khí đốt của Mỹ mới chảy tới châu Âu ? Washington chấp nhận xuất khẩu đến bao nhiêu triệu mét khối cho Bruxelles hàng năm và trong thời gian là bao lâu ? Đừng quên rằng Hoa Kỳ luôn coi các nguồn dự trữ của mình là yếu tố chiến lược để bảo đảm về an ninh năng lượng của bản thân nước Mỹ. Liệu rằng với dầu khí của Mỹ,Liên Hiệp Châu Âu giảm bớt mức độ lệ thuộc vào ông khổng lồ Nga hay không ?

Năng lượng, lá bài mới của Mỹ ?

Từ California, chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa lần lượt trả lời các câu hỏi trên nhưng trước hết ông nói qua về tiềm năng rất lớn của dầu hỏa và khí đốt Hoa Kỳ : Mỹ đang trở thành một ông khổng lồ về năng lượng nhờ kỹ thuật khai thác mới.

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Từ mấy chục năm nay, nước Mỹ đã biết nhiều phương pháp khai thác năng lượng, chủ yếu là dầu thô và khí đốt, ngoài than đá là một lợi thế có sẵn. Nhưng họ không muốn thử nghiệm công nghệ mới vì quá tốn kém. Khi giá năng lượng trên thế giới tăng vọt và từ năm 2006, nước Mỹ dồn sức khai triển phương pháp mới và thật sự hoàn thành một cuộc cách mạng về công nghệ làm đảo lộn tất cả.

Kỹ thuật "fracing" ấy, đọc như "fracking", gồm có đào sâu xuống các tầng địa chất trầm tích và xoay ngang để tìm đến mạch năng lượng bao quanh rồi bơm xuống với sức ép cực mạnh một dung dịch nước và hóa chất. Sức ép này mở bung cả dầu thô hay khí đốt bị nhốt trong đá và được hút lên làm năng lượng. Riêng về khí đốt thiên nhiên, Hoa Kỳ có công nghệ dùng áp suất mạnh để biến khí thành nước lỏng đựng trong bồn, gọi là LNG, dễ di chuyển qua nơi khác để từ khí lỏng lại trở về trạng thái khí đốt có thể phân phối qua ống dẫn khí. 

Kết quả của cách mạng kỹ thuật là Mỹ đã nâng sản lượng khí đốt của mình lên hàng vô địch với trữ lượng dự báo là hơn 900 ngàn tỷ thước khối, khả dĩ sử dụng cả trăm năm tới. Nhưng hậu quả là số cung gia tăng từ năm 2009 làm giảm giá khí đốt tại Mỹ. Khi ấy, Hoa Kỳ nghĩ tới việc xuất cảng trong điều kiện mà giá khí đốt tại Âu Châu và mọi nơi khác đều đắt hơn. 

Trở ngại cho việc xuất cảng gồm có hai phần. Thứ nhất là hạn chế về chính sách vì Mỹ vẫn cấm bán năng lượng ‘ra bên ngoài’ để có an toàn năng lượng ‘bên trong’, lại còn muốn bảo vệ môi sinh nên kiểm soát chặt chẽ việc lập nhà máy chế biến khí lỏng gọi là LNG.

Thứ hai là về kỹ thuật để đưa khí đốt từ Mỹ tới các thị trường khác. 

Vấn đề kỹ thuật thật ra dễ giải quyết dù tốn kém và mất dăm ba năm mới hoàn thành. Vần đề chính sách mới nan giải vì nhiều ràng buộc chính trị bên trong nước Mỹ, thí dụ như các nhóm lợi ích hay doanh nghiệp chế biến, muốn hạn chế xuất cảng để mua nguyên liệu rẻ nhờ giảm giá. 

Thế rồi khủng hoảng Ukraina và đối sách thiếu thống nhất của Âu Châu trước sức ép của Nga làm dư luận chính trị tại Mỹ thay đổi. Giải phóng khí đốt có thể góp phần giải phóng Châu Âu ra khỏi vòng kiềm tỏa của năng lượng Nga.

Chúng ta thật ra đang ở giữa cuộc cách mạng nên tình hình thay đổi và mỗi năm người ta lại thấy tiềm năng của Mỹ thật ra cao hơn mọi dự đoán trước. Mỹ hiện có sản lượng và mức tiêu thụ khí đốt nhiều nhất thế giới, và trong vài năm tới thì có dư để bán ra ngoài với giá rẻ chỉ bằng một phần ba giá của thiên hạ. Mà dù có xuất cảng thì cũng không nâng giá nội địa quá mạnh và nếu giá tăng thì càng khuyến khích các doanh nghiệp khai thác thêm.

Khí đốt lá bài lợi hại mới của Mỹ ?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Hệ thống luật lệ Mỹ nhiêu khê vì áp lực của nhiều trung tâm quyền lợi. Thí dụ giới bảo vệ môi sinh đòi hạn chế nhà máy chế biến, doanh nghiệp chế biến muốn có nguyên liệu rẻ nên đòi hạn chế xuất cảng. Một cách cụ thể thì doanh nghiệp Mỹ muốn sản xuất để xuất khẩu phải vượt sáu ải, của Cơ quan Liên bang Kiểm soát Năng lượng, Bộ Năng lượng, Cơ quan Bảo vệ Môi sinh, Cơ quan Bảo vệ Thú hiếm, Cơ quan Bảo vệ An ninh Hàng hải, Bộ Vận tải, v.v.... 

Mà muốn bán khí đốt cho một quốc gia chưa ký Hiệp ước Tự do Mậu dịch với Mỹ, trường hợp của vài nước Âu Châu, thì còn phải có giấy phép riêng của Bộ Năng lượng với lý do là việc xuất cảng này "phù hợp với quyền lợi của công chúng Mỹ."

Ngày nay, nhờ hay vì sự ngang ngược của Tổng thống Vladimir Putin, chính trường Mỹ đang thay đổi quan niệm, với Lập pháp yêu cầu Hành pháp áp dụng thủ tục khẩn cấp cho xuất cảng khí đốt để vừa bảo vệ Ukraina vừa giải tỏa sức ép của Putin trên các nước Âu Châu.

RFI : Nếu Mỹ thay đổi chính sách thì sẽ bán khí đốt cho Âu Châu dưới hình thức nào và bao giờ thì bán được ?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Chúng ta mường tượng ra hai bước kỹ thuật là, thứ nhất, ép khí thành nước trong nhà máy khí lỏng để vận chuyển như dầu thô đến các thị trường khác. Rồi từ chất lỏng trở lại thành khí có thể phân phối qua ống dẫn khí ở nơi mua. Khi bán như vậy thì từ đầu ra ở bên Mỹ phải có giấy phép và đầu vào là nơi mua phải có đầu tư để lập nhà máy cải biến khí lỏng ra khí đốt. Việc mua bán bao hàm cả đầu tư tốn kém để lập nhà máy bên kia đại dương và mất từ ba đến năm năm. Do hoàn cảnh đặc biệt ngày nay, nếu thủ tục cho phép và hoàn thành có thể ngắn hơn thì cũng mất hai năm.

Thật ra nhiều nước Âu Châu, kể cả Ukraina, có thấy mối nguy của áp lực Nga nên đã đa diện hoá nguồn cung cấp. Thí dụ là Pháp và Hà Lan lập dự án khí lỏng tại Dunkerque và Rotterdam với công xuất là 12 tỷ thước khối một năm, sẽ khởi sự hoạt động năm nay. Còn Ba Lan có dự án nhỏ hơn tại hải cảng Swinoujscie có thể hoàn thành năm nay với công xuất năm tỷ thước khối.

Ukraina thì lệ thuộc vào khí đốt của Nga đến 60% của số tiêu thụ là 50 tỷ thước khối một năm. Từ năm 2013 xứ này ký hợp đồng với hai tập đoàn năng lượng là Shell và Chevron để khai thác khí đốt từ đá phiến của mình, với hy vọng sản xuất được từ năm đến 10 tỷ thước khối. Song song tổ hợp ExxonMobil của Mỹ cũng đang nghiên cứu việc khai thác khí đốt bên Tây ngạn của Hắc Hải để có thêm từ năm tới 10 tỷ thước khối. Ngay trước mắt, Ukraina dự tính đảo ngược nguồn cung cấp, từ Tây sang Đông thay vì từ Nga, với ống dẫn khí qua xứ Slovakia. Trong nỗ lực đa năng hóa như vậy của Âu Châu, Hoa Kỳ có thể đóng góp về kỹ thuật và đầu tư chứ không chỉ qua việc bán khí đốt.

RFI : Nếu Mỹ giúp như vậy thì Liên Hiệp ChâuÂu có thể giảm được mức độ lệ thuộc vào khí đốt của Nga tới chừng nào ?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Cho đến nay, ta chưa có giải đáp về mức hiệu quả là giảm bao nhiêu phần trăm vào khí đốt của Nga nhiều lý do, cả tiêu cực lẫn tích cực.

Thứ nhất, vì yếu tố cục bộ, áp lực cản trở xuất cảng vẫn còn mạnh trong Chính quyền Obama. Thứ hai, việc đầu tư vào nhà máy ở nơi mua là Trung Âu hay Đông Âu thật ra tốn kém và ít lời hơn bán khí cho Đông Á nên nhiều doanh nghiệp Mỹ còn ngần ngại. 

Thứ ba, các nước Âu Châu cũng có khu vực đá phiến đầy triển vọng, thí dụ như khi Pháp và Hoà Lan khởi động hai dự án năm nay thì Pháp hết cần khí đốt của Nga, hai nước có thể bảo đảm yêu cầu cho nước Bỉ và còn dư 22 tỷ thước khối để bán ra ngoài, tức là Âu Châu cũng từ giảm mức lệ thuộc vào khí của Nga. 

Thứ tư là ngay tại Âu Châu, nhiều quốc gia cũng e ngại môi sinh ô nhiễm nên chưa mạnh dạn chấp nhận công nghệ gạn đá phiến ra khí đốt, mặc dù vẫn dùng than đá còn ô nhiễm hơn.

Ngoài ra, chưa nói đến xuất cảng thì Hoa Kỳ vẫn có thể góp sức giải tỏa khi phổ biến kỹ thuật khí đốt cho nhiều quốc gia, từ biển Baltic qua Ba Lan, Rumani xuống Hắc Hải nếu các nước này cải tổ thuế khóa để tiếp nhận đầu tư của Mỹ.

 Ngược lại, khi thấy Mỹ ra đòn, Nga có thể phản đòn và xuống giá để duy trì ưu thế cạnh tranh và thế lực chính trị. Khi ấy, ta thấy ra bài toán khác. Giá khí đốt của Nga thật ra rất đắt vì còn phải chở từ Tây Bá Lợi Á (Sibérie) tới Âu Châu. Và mỗi dự án khí đốt tại Âu Châu làm giảm số mua thí dụ như là 12 tỷ thước khối trong tổng số bán của Nga cho Âu Châu là 200 tỷ thước khối một năm là có thể làm Nga mất từ 5 đến 10 tỷ đô la. 

Sau cùng, dù việc xuất cảng chỉ trở thành thực tế trong hai ba năm tới, việc Mỹ thông báo sẽ cho xuất cảng dầu thô và khí đốt cũng lập tức làm sụt giá trên thị trường quốc tế. Mà giá khí của Nga lại giàng vào giá dầu, nếu dầu thô sụt giá dưới mức 90 đô một thùng là Nga bị hụt ngân sách. Ông Poutin ngày nay còn hung hăng khi dầu thô còn trên trăm đồng một thùng, chứ nếu sụt tới 90 đồng là kinh tế và ngân sách Nga bị khủng hoảng như đã bị vào năm 2009.

RFI : Tình hình chung về khí đốt trích xuất từ đá phiến tại Mỹ là thế nào ?

Nguyễn-Xuân Nghĩa: Trong mươi năm tới, Hoa Kỳ sẽ dẫn đầu thế giới về khí đốt và làm giảm giá năng lượng toàn cầu với lượng xuất cảng ngày càng cao hơn. Biến cố Ukraina sẽ đẩy mạnh chiều hướng ấy. Thứ hai, trong nội địa Hoa Kỳ, công nghệ mới cũng nâng cao hiệu suất tiêu thụ và giảm phí tổn về năng lượng, thí dụ dễ thấy là xe hơi ít hút xăng dầu và dùng khí đốt nhiều hơn, hay người ta dùng người máy tự động nhiều hơn. 

Nói về kế toán, trong cơ cấu sản xuất, phí tổn nhiên liệu giảm mạnh khiến doanh nghiệp Mỹ có thế cạnh tranh rất cao và nhu cầu đầu tư ra ngoài để tìm nhân công rẻ sẽ không còn như trước, nên ta sẽ thấy "tư bản hồi hương". Sau cùng, vì lệ thuộc ít hơn vào năng lượng bên ngoài, như dầu thô Trung Đông, trong trường kỳ, nước Mỹ sẽ có đối sách khác về an ninh chiến lược. Trong khi ấy, Liên bang Nga vẫn chỉ thuộc loại chậm tiến có võ khí và còn tùy thuộc quá nhiều vào việc xuất cảng nguyên liệu và năng lượng.

Theo báo cáo gần đây nhất của Cơ quan Năng lượng Quốc tế đến năm 2018, Hoa Kỳ sẽ là nguồn cung cấp đến 1/5 khí đốt cho nhân loại. Đến năm 2025, nhập khẩu dầu thô vào nước Mỹ sẽ giảm xuống chỉ còn 4 triệu thùng/ngày thay vì 10 triệu như hiện nay. Trong chưa đầy một chục năm nữa, Hoa Kỳ sẽ trở thành nhà sản xuất dầu hỏa số 1 trên thế giới đứng trước cả Ar Rập Xê Út và Nga. Dầu hỏa và khí đốt sẽ là hai lá chủ bài cho phép Washington phác họa lại chính sách đối ngoại và sẽ làm thay đổi cục diện trên bàn cờ quốc tế.

On Tuesday, 25 March 2014 4:33 PM, Chu Tam <chutam8@gmail.com> wrote:

Ðòn kinh tế của Mỹ với Nga 

Ngô Nhân Dụng
Friday, March 21, 2o14

Ðể chiếm lại Crimea đem về cho nước Nga, Putin phải trả giá rất đắt. Năm ngoái, ngân sách chính quyền Crimea được chính phủ Ukraine trợ cấp $850 triệu. Năm tới trở đi, ông Putin sẽ phải chi. Chính phủ ở Kiev cũng chi gần tỷ Mỹ kim trả tiền hưu bổng cho những người lớn tuổi trong vùng Crimea. Mai mốt họ sẽ ngưng trả, lấy lý do vùng này ly khai bất hợp pháp; và họ có thể nêu vấn đề này trong các cuộc mặc cả kinh tế sắp tới với ông Putin.

Crimea hiện nay được Ukraine tiếp tế nước (90%), điện (80%) và hơi đốt (65%). Chính phủ Nga có thể thay chân tiếp tế, nhưng phải mất hàng năm xây dựng hạ tầng cơ sở. Trong ba bốn tháng tới, dân Crimea sẽ thấy một hậu quả trước mắt: Vắng bóng du khách. Năm ngoái, hai triệu dân Crimea được đón tiếp 6 triệu du khách, trong đó hơn 4 triệu là người Ukraine. Cả du khách khác từ Âu Châu, năm nay còn ai muốn đến thăm một xứ bất ổn như vậy nữa? Phải mất nhiều năm số du khách Nga mới đến thay thế được. Trong mấy năm tới ông Putin sẽ phải chi mỗi năm vài tỷ Mỹ kim  để nuôi vùng Crimea.

Nhưng đó không phải là hậu quả kinh tế quan trọng nhất của hành động “tái nhập Crimea” vào nước Nga. Các chính phủ Mỹ và Châu Âu sẽ đưa ra những đòn phong tỏa, trong một cuộc chiến tranh lạnh diễn ra trên mặt trận kinh tế. Ông Putin đã và sẽ trả đũa, hai bên sẽ ghìm nhau, chờ phản ứng của bên kia trước khi leo thang. Cuộc chiến tranh lạnh kinh tế sẽ diễn ra từ từ, từng bước một, Obama cấm visa một số nhân vật Nga thì Putin cũng cấm một số người Mỹ. Obama phong tỏa một số xí nghiệp và ngân hàng Nga thì Putin cũng đáp lại tương xứng. Hai bên sẽ gờm gờm nhìn nhau, chiến tranh lạnh có thể kéo dài hai, ba năm hoặc lâu hơn.

Phong tỏa kinh tế có khi hiệu quả, có khi không; mà chắc chắn cả hai bên đều gây thiệt hại cho nhau. Trong cuộc đấu sức, bên nào dai sức, chịu đựng được lâu hơn, thì cuối cùng sẽ thắng thế. Hiện nay, kinh tế Nga đang trong cơn suy yếu; trong khi kinh tế Âu Châu và Mỹ đang bắt đầu hồi phục; cho nên nếu hai bên cứ tiếp tục leo thang thì chắc Nga sẽ đuối. 

Nhớ lại, Iran bắt đầu bị Châu Âu phong tỏa kinh tế từ năm 2012; sau khi Mỹ đã bắt đầu trước; với cách không mua dầu lửa, phong tỏa trương mục ngân hàng của các công ty và đại gia Iran ở ngoại quốc, chưa đầy hai năm Iran đã chịu không nổi, vì năm ngoái tổng sản lượng của Iran giảm 6%, trong khi lạm phát lên gần 40%. Trước đây, Iran là nước xuất cảng dầu thô nhiều thứ tu trên thế giới.

Tuần tới, Tổng Thống Obama sẽ gặp thủ lãnh các nước kinh tế hàng đầu G-7 (Nga đứng hàng thứ tám, không được mời). Ông Obama sẽ đề nghị những biện pháp phong tỏa đồng loạt và mạnh hơn. Các nước Âu Châu sẽ dè dặt, vì họ ràng buộc với Nga chặt chẽ. 

Cho nên, khi Phó Tổng Thống Mỹ Joe Biden sang thăm các nước Ba Lan và ba nước miền Baltic tuần rồi, tất cả mới thoát ách “đô hộ” của Nga từ năm 1990, nhưng cả bốn nước đều dè dặt không muốn bàn vấn đề phong tỏa kinh tế Nga bây giờ. Ba nước vùng Baltic, cũng như Thụy Ðiển, Phần Lan, nhập cảng 100% hơi đốt sử dụng từ Nga; còn Ðức, Ba Lan cũng tùy thuộc từ 40% đến 60%.

Nhưng khi nói ràng buộc, chúng ta phải hiểu bao giờ cũng có hai chiều, tôi bị ràng buộc với anh nghĩa là anh cũng bị ràng buộc với tôi. Nếu Nga ngưng xuất cảng dầu lửa và hơi đốt sang Âu Châu thì kinh tế sẽ nghẹt thở, vì sẽ mất một số khách hàng quá lớn. Trong năm 2012 dầu và hơi đốt chiếm 70% số hàng xuất cảng của Nga, và cung cấp 52% ngân sách của chính phủ Nga.

 Liên Hiệp Âu Châu (EU) bán 169 tỷ đô la hàng hóa sang Nga, nhưng một nửa hàng hóa Nga xuất cảng bán sang Châu Âu (gần 300 tỷ đô la Mỹ), là 15% Tổng Sản lượng nội địa (GDP) gần hai ngàn tỷ đô la của nước Nga.

Ông Obama được tự do, có thể tấn công ông Putin mạnh hơn, vì quan hệ kinh tế Mỹ với Nga không quá chặt chẽ. Trong số các nước bán hàng cho dân Mỹ xài, nước Nga, với số nhập cảng 27 tỷ Mỹ kim, đứng hàng thứ 20. Nhưng Mỹ là nước đứng thứ năm trong số các nước bán hàng cho Nga, dù số thương vụ chỉ có 11 tỷ Mỹ kim. Cho nên nếu ông Obama leo thang mà ông Putin trả đũa đến cùng, chỉ một số công ty Mỹ bị thiệt hại, nhiều nhất là Boeing, Exxon, và Ford Motors.

Nga dễ bị thương tổn nếu cuộc chiến tranh kinh tế kéo dài, vì nền kinh tế Nga tùy thuộc quá nhiều trên việc xuất cảng tài nguyên thiên nhiên; đặc biệt là dầu và hơi đốt. Năm ngoái, tỷ lệ tăng trưởng của GDP chỉ có 1.3%. Sau khi lính Nga không đeo phù hiệu chiếm đóng Crimea, đồng rúp và thị trường chứng khoán Nga tụt giảm mạnh vì người ta đã dự đoán sẽ có phong tỏa kinh tế. 

Trong ngày 3 Tháng Ba vừa rồi, cổ phần ghi trên thị trường Micex tụt giá, tổng cộng mất 60 tỷ đô la, cao gấp tám lần ngân sách chi cho Thế Vận Hội Mùa Ðông trước đó. Hôm qua, sau khi Mỹ công bố thêm tên những công ty, ngân hàng, và nhân vật bị cấm vận, cổ phiếu của tất cả các công ty liên hệ tới họ đều xuống từ 2 đến 5%.

Việc phong tỏa tài sản các đại gia thân cận của ông Putin không có ảnh hưởng bao nhiêu đến họ, vì họ đã chuẩn bị rút tiền, chuyển tài sản từ các nước Âu Châu, Canada, Úc và Mỹ đi tới những nước an toàn hơn. Ảnh hưởng tai hại lớn là trên toàn thể nền kinh tế, đặc biệt là hệ thống ngân hàng, nếu ông Obama đi thêm bước nữa. Hai công ty thẩm lượng tín dụng, S&P và Fitch, đã cắt điểm tín nhiệm của Nga, một hậu quả là từ nay nhiều xí nghiệp và ngân hàng Nga sẽ vay tiền với lãi suất cao hơn. S&P cũng ước định tỷ lệ tăng trưởng của kinh tế Nga năm nay xuống gần sát với số không, nghĩa là không lên thêm được. Công ty này còn cho biết trong ba tháng đầu năm 2014 các đại gia đã chuyển ra khỏi nước Nga số vốn khoảng 60 tỷ Mỹ kim, cao gần bằng số tiền vốn bỏ chạy trong cả năm 2013.

Những hành động khuấy động rồi chiếm Crimea của ông Putin cũng là một cách làm lạc hướng dư luận dân Nga để họ bớt nghĩ đến nền kinh tế đang suy yếu. Nay mai, ông Putin còn có thể đổ hết trách nhiệm kinh tế suy yếu cho Mỹ và các nước Châu Âu! Kinh tế Nga không suy yếu từ khi có khủng hoảng tại Ukraine, mà đã bắt đầu sẵn từ trước. 

Khi giá trị đồng rúp tụt xuống vì vụ Crimea, Ngân Hàng Trung Ương Nga lại tăng lãi suất để giữ giá đồng bạc, khiến cho giới kinh doanh Nga càng khó vay tiền hơn. Việc phong tỏa không cho các xí nghiệp và ngân hàng Nga sử dụng đầy đủ hệ thống tài chánh và ngân hàng thế giới sẽ khiến kinh tế Nga càng bị cô lập, khó gây vốn trong thị trường quốc tế. Hiện nay, Châu Âu và Mỹ mới nhắm vào việc phong tỏa các đại gia và cố vấn thân cận của ông Putin, nhưng nếu mở rộng ra các xí nghiệp và ngân hàng lớn thì hậu quả sẽ nặng nề hơn.

Nhưng một “vũ khí” lợi hại nhất mà ông Obama có thể sử dụng là tấn công ngay vào thị trường dầu, khí, nguồn vú sữa đang nuôi sống kinh tế Nga cũng như cả nhóm đại gia “quả đầu” chung quanh ông Putin. Ngày hôm qua, nhật báo Wall Street Journal, đại biểu cho khuynh hướng bảo thủ trong đảng Cộng Hòa, đã thúc giục: “Tổng Thống Obama nên báo hiệu cho thế giới biết ông sẽ tích cực chấm dứt vai trò thống ngự của Nga trên nguồn năng lượng của Châu Âu; bằng cách chấp thuận ngay các dự án xin thiết lập các bến tàu chuyên dùng để xuất cảng hơi đốt.” Các đại biểu Quốc Hội Mỹ, đặc biệt là thuộc đảng Cộng Hòa cũng đang thúc đẩy chính phủ xúc tiến việc xuất cảng dàu, khí sang Châu Âu để giúp các đồng minh thoát khỏi vòng kiềm tỏa của Nga.

Ðây là biện pháp nguy hiểm nhất, ảnh hưởng lâu dài trên kinh tế cả nước Nga. Nhưng có thể dùng để đe dọa chính quyền Putin ngay bây giờ hay không?

Nước Mỹ hiện nay đã vượt qua Nga để thành quốc gia sản xuất hơi đốt nhiều nhất, và trong dăm năm nữa Mỹ sẽ vượt qua Á Rập Saudi về số sản xuất dầu thô lớn nhất. Ðó là nhờ những phát kiến kỹ thuật khai thác mới ở Mỹ, được phát triển trong vòng dăm năm qua, khoan ống hàng dọc và hàng ngang, dùng sức ép của nước đẩy dầu và khí phun lên. Luật lệ ở Mỹ không cho phép xuất cảng hơi đốt, trừ cho một số nước có hiệp định tự do mậu dịch; ngoài ra muốn xuất cảng đi nước khác phải xin phép.

 Hơi đốt xuất cảng phải được biến sang thể lỏng, chuyển sang Châu Á hay Châu Âu bằng tàu thủy. Vì vậy, phải xây dựng những “cầu tàu” đặc biệt, là nơi biến hơi đốt ra thể lỏng, có bến đậu an toàn cho loại tàu lớn đến nhận hơi đốt lỏng. Hiện có mấy chục đơn xin lập những cầu tàu như vậy, còn chờ chính phủ Mỹ duyệt xét. Nếu chính phủ Obama tuyên bố sẽ tiến hành việc cho phép nhanh chóng hơn, và cứu xét việc cho phép xuất cảng dầu và khí đốt sang Châu Âu, đặc biệt là sang Ukraine, thì các thị trường dầu, khí, than đá, nói chung các loại năng lượng, sẽ chuyển động ngay!

Tuy nhiên, đây không phải là một mối đe dọa tức thời đối với chính quyền Nga. Hiện nay, Mỹ chỉ có đủ cơ sở và phương tiện có sẵn để bán dầu và hơi đốt cho Ukraine, nếu họ bị Nga đe dọa cắt. Ở Châu Âu đã có sẵn bến cảng tiếp nhận được hơi đốt lỏng ở Tây Ban Nha, một nước không mua dầu, khí của Nga. Những ống dẫn dầu khí nối liền các nước Châu Âu có thể cho chạy ngược chiều, đem hơi đốt từ Tây Âu sang Ukraine hoặc Ba Lan.

 Mùa Ðông vừa qua không lạnh lắm, cho nên các nước Châu Âu đều còn dư khí đốt dự trữ, đủ dùng hàng năm nữa. Nhưng việc hoàn tất các cầu tầu để đưa hơi đốt lỏng đi, hoặc để đón nhận hơi đốt tới, đều phải kéo dài hai, ba năm hoặc lâu hơn. Ngoài ra, việc xuất cảng dầu, khí sang nước nào là quyết định của các công ty thương mại chứ không phải của chính phủ Mỹ. Hiện nay dầu, khí bán cho các nước Á Châu được trả giá cao hơn ở Châu Âu rất nhiều. Cho nên dù ông Obama có đưa ra một “tín hiệu” như bên đảng Cộng Hòa yêu cầu, thì hậu quả đối với việc Nga cung cấp dầu, khí cho Châu Âu cũng còn lâu mới thành sự thực.

Nói như vậy, nhưng chính quyền Putin cũng khó ngủ yên nếu tín hiệu được đưa ra cho thế giới biết. Giá dầu lửa và hơi đốt khắp nơi sẽ hạ thấp, khi mọi người biết có một nguồn cung cấp lớn từ nước Mỹ sẽ gia nhập thị trường. Năm 2000, khi ông Putin mới lên cầm quyền, ông gặp may vì đúng lúc đó giá dầu lửa bắt đầu tăng lên, lần đầu tiên lên trên 100 đô la một thùng. Nước Nga chỉ đào đất lên lấy dầu và quặng mỏ đem bán là đủ sống. Nhưng vận may này chỉ kéo dài cho tới năm 2008, khi kinh tế thế giới xuống dốc, giá dầu khí và các nguyên liệu cũng xuống theo. Với một nửa ngân sách quốc gia tùy thuộc vào dầu khí xuất cảng, nếu giá dầu xuống thì ngân sách sẽ khiếm hụt nặng nề. Kinh tế cả nước tùy thuộc vào dầu khí, tất cả sẽ bị ảnh hưởng.

Kinh tế Nga sẽ tới lúc đuối sức nếu cuộc chiến tranh lạnh mới kéo dài, nhưng chưa chắc ông Putin đã nhường một bước nào. Trong khi các chính phủ Âu Châu lo làm sao không để cho dân mình nghèo hơn vì chiến tranh kinh tế, thì ông Putin không quan tâm. Ông đã bám chắc ngai tổng thống 2 nhiệm kỳ, trong 10 năm tới, trừ khi ông muốn ngồi hơn! Một nhà bình luận trên hệ thống CNN còn đề nghị các nước Tây phương hãy hô nhau tẩy chay giải bóng tròn thế giới (World Cup) năm 2018 ở Nga, để trừng phạt việc chiếm Crimea. Có lẽ hành động này sẽ làm dân chúng thấy những việc ông Putin làm chỉ gây tổn thương cho uy tín của dân tộc Nga!

Khi ông Obama sang Châu Âu tuần tới, ông sẽ đề nghị khối NATO tăng cường phòng vệ các nước từ Ba Lan lên miền biển Baltic; để các nước khác yên lòng. Nhưng việc đó sẽ giúp ông Putin kích thích tự ái của dân Nga, khiến uy tín của ông lên cao hơn. Nếu trước khi đi ông Obama mạnh dạn công bố dự định bán dầu, khí của Mỹ sang Châu Âu, đồng thời cô lập các ngân hàng Nga trong hệ thống tài chánh quốc tế, rồi phong tỏa các dòng luân lưu rửa tiền của các đại gia Nga, thì hiệu quả có thể nhanh chóng hơn nhiều. 

Trong suốt thời gian trước và sau cơn khủng hoảng ở Ukraine, ông Obama đóng vai thụ động, chỉ chống đỡ các đòn do ông Putin phóng ra. Ðối với ông Putin thì chiến thuật trả đũa từng bước chỉ chứng tỏ một thế yếu kém. Bây giờ là lúc ông Obama phải đổi thế cờ, tấn công trước, và tấn công một cách toàn diện, dù chỉ trên mặt trận kinh .

Khủng hoảng Ukraina làm thay đổi cục diện thế giới

Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) và Tổng thống Mỹ Barack Obama : Khủng hoảng Ukraina, Nga-Mỹ trong thế đối đầu.

Reuters

Thanh Phương

Khủng hoảng Ukraina đang làm thay đổi cục diện thế giới, làm nổi rõ sự yếu kém về mặt chính trị của Liên hiệp châu Âu và sức nặng về mặt địa chiến lược của Nga. Khủng hoảng này cũng đánh dấu sự trở lại của Hoa Kỳ trên sân khấu châu Âu. Đó là nhận định chung của các chuyên gia được hãng tin AFP trích dẫn hôm nay.

Theo nhận định của ông Thomas Gomart, chuyên gia Viện quan hệ quốc tế của Pháp ( IFRI ), khi sát nhập vùng Crimée vào Nga một cách nhanh chóng như thế, tổng thống Putin đã khiến phương Tây « sững sờ ». Liên hiệp châu Âu đã thi hành các biện pháp trừng phạt nhắm vào những nhân vật của Nga và thân Nga ở Ukraina, nhưng chuyên gia Gomart cho rằng, những biện pháp trừng phạt đó « không tương xứng với tầm mức của vấn đề ».

Có thể nói Liên hiệp châu Âu hiện nay đang là nạn nhân của tình trạng phụ thuộc về mặt năng lượng và kinh tế vào Nga. Nhiều tập đoàn như Total của Pháp đã đầu tư rất nhiều vào Nga. Vốn của các doanh nghiệp Nga cũng đang góp phần quan trọng vào thị trường chứng khoán Luân Đôn. Liên hiệp châu Âu đã dự tính sẽ đa dạng hoá nguồn cung cấp năng lượng để bớt phụ thuộc vào Nga, nhưng đó chỉ mới là mục tiêu dài hạn. Cái khó nhất đối với Liên hiệp châu Âu hiện nay đó là trừng phạt Matxcơva một cách hiệu quả, nhưng không làm suy yếu nền kinh tế Nga, mà hiện vẫn đang hồi phục.

Châu Âu đang ở thế yếu, rốt cuộc chính Hoa Kỳ đã vượt lên tuyến đầu để đáp lại những lo ngại của các nước thuộc khối Liên Xô cũ. Trong những năm gần đây, Washington đã phần nào bỏ rơi châu Âu để « xoay trục » sang châu Á-Thái Bình Dương. Nhưng khủng hoảng Ukraina buộc Hoa Kỳ phải quay lại châu Âu, cụ thể qua việc gởi 6 chiến đấu cơ F-16 đến Ba Lan và qua chuyến công du của phó tổng thống Joe Biden đến Ba Lan và 3 nước vùng Baltic, tất cả đều là thành viên khối NATO. Cũng giống như vào thời chiến tranh lạnh, Nga và Mỹ quay trở lại thế đối đầu.

Do các lãnh đạo Âu-Mỹ hiện giờ loại trừ khả năng sử dụng biện pháp quân sự đối với Matxcơva, cho nên, qua việc sát nhập Crimée vào Nga, tổng thống Putin muốn thử xem ông có thể « nắn gân » phương Tây đến mức độ nào.

Trong khi ngân sách quân sự của nhiều nước thành viên khối NATO bị cắt giảm, thì Nga lại loan báo tăng 44% ngân sách quốc phòng trong 3 năm tới. Theo dự báo của các chuyên gia, tổng thống Putin sẽ không dừng ở việc sát nhập Crimée, vì ông vẫn không từ bỏ giấc mơ xây dựng một « Liên hiệp Âu Á », một thứ Liên Xô tái sinh.

Matxcơva đã ký các hiệp định thuế quan với Belarus, Kazakhstan và Armenia, nhưng giấc mơ nói trên sẽ không thành nếu không có sự tham gia của Ukraina. Được mời tham gia « Liên minh Âu Á », Gruzia, mà một phần lãnh thổ đang bị quân Nga chiếm đóng từ năm 2008 và Moldavia đã từ chối, và đã chọn ký hiệp định liên kết với Liên hiệp châu Âu.

Tuy Nga hiện là nước sản xuất dầu thô hàng đầu thế giới và sản xuất khí đốt đứng hàng thứ hai, nhưng ngoài hai nguồn tài nguyên đó, kinh tế Nga còn rất yếu, trong khi đó nước này còn gặp phải tình trạng dân số sụt giảm. Ấy là chưa kể, trong cuộc biểu quyết vừa qua về nghị quyết lên án việc sát nhập Crimée vào Nga, Trung Quốc đã không bỏ phiếu, tức là không sử dụng quyền phủ quyết. Đây là một dấu hiệu cho thấy Nga đang bị cô lập hơn. Cuộc đối đầu với Trung Quốc, nếu sau này có xảy ra, sẽ gay go hơn nhiều đối với Nga.

Tuy vậy, trong cuộc đọ sức hiện nay với phương Tây, với tư cách thành viên thường trực Hội đồng Bảo an, Nga vẫn còn nắm một số con chủ bài. Không có Matxcơva thì sẽ không thể nào giải quyết được vấn đề Syria, cũng như vấn đề hạt nhân Iran và Bắc Triều Tiên.