BAI
HOC CHO VIET-NAM
To:
Sent: Monday, November 12, 2012 2:41 PM
Subject: Bị Trung Quốc lợi dụng , Iran tìm cách nối lại đối thoại với Mỹ
Sent: Monday, November 12, 2012 2:41 PM
Subject: Bị Trung Quốc lợi dụng , Iran tìm cách nối lại đối thoại với Mỹ
Bị Trung Quốc lợi dụng
, Iran tìm cách nối lại đối thoại với Mỹ
Yukiya Amano, tổng giám đốc AIEA (Reuters)
Tú Anh
Đàm phán hạt nhân giữa Iran và cơ quan nguyên tử
quốc tế AIEA mở lại vào tháng 12 tới tại Teheran sau hơn một năm giậm chân tại
chỗ. Theo tuyên bố của Tổng giám đốc AIEA, nhà ngoại giao Nhật Bản Yukiya
Amano, có nhiều khả năng , vì quyền lợi quốc gia, lần này Iran sẽ tỏ thái độ
hợp tác với cộng đồng quốc tế ». Sự ủng hộ có điều kiện của Trung Quốc đã làm Teheran
chua chát.
Chính sách sử dụng cấm
vận kinh tế, tài chính do Hoa Kỳ và Châu Âu đề xướng đã tác hại cho kinh tế
Iran bắt buộc chính quyền hồi giáo phải thương thuyết. Ngày hôm qua,
11/11/2012, ông Yukiya Amano, Tổng Giám Đốc cơ quan năng lượng quốc tế cho biết
có nhiều dấu hiệu cho thấy, vì quyền lợi quốc gia, Iran sẽ hợp tác với cộng
đồng quôc tế về hồ sơ hạt nhân nhân đợt đám phán mở ra vào ngày 13/12/2012 tới
đây.
Cuối tuần qua, Tổng
thống Iran Mahmoud Ahmadinejad, bất ngờ đến Việt Nam. Đây là lần đầu tiên từ 17
năm qua, một nguyên thủ Iran đặt chân đến Hà Nội với mục đích được thông báo là
tìm hợp tác « trên nhiều lãnh vực từ kinh tế đến nông nghiệp, từ khoa học đến du
lịch… ». Một nhà ngoại giao Tây phương tại Hà Nội cho rằng Iran « gõ cửa không
đúng lúc », vì Việt Nam cũng đang gặp khó khăn.
Nếu lãnh đạo Iran phải
đi tìm chiếc phao cứu trợ thì chuyện này cũng dễ hiểu. Trong bối cảnh bị quốc
tế cấm vận vì tham vọng hạt nhân của chính quyền Iran, tỷ lệ tăng trưởng kinh
tế Iran sụt giảm dần trong 3 năm liền : từ 5,9% trong năm 2010, xuống còn 0,9%
năm 2012. Theo Quỹ tiền tệ quốc tế IMF, chỉ riêng ngành xuất khẩu dầu hỏa đã
giảm đi phân nửa so với năm 2011, xuống còn 1,25 triệu thùng mỗi ngày.
Câu hỏi đặt ra là tại
những nguyên nhân nguồn cội nào khiến cho Iran không phá được vòng vây của Tây
phương ?
Theo nhà nghiên cứu Iran
Richard Javad Heydarian, từ khi Tổng thống Mahmoud Ahmadinejad đắc cử vào năm
2005, chính phủ của ông đã sai lầm đi theo Trung Quốc thay vì giữ con đường độc
lập của những người tiền nhiệm. Trong bài « Cái giá phải trả cho sự ủng hộ của
Trung Quốc » trên Asia Times, chuyên gia về an ninh quốc tế cho biết kể từ
2007, Trung Quốc đã trở thành « đối tác thương mại » số một của Iran. Bắc Kinh
đã thay thế các hãng dầu tây phương, xây dựng cho Iran khai thác nguồn tài
nguyên khí đốt, cung cấp trang thiết bị tối tân xây dựng hạ tầng cơ sở.
Trong thập niên 1990,
Trung Quốc cung cấp cho Iran trang thiết bị tinh lọc uranium. Biết thành phần
trung lưu Iran có nhu cầu tiêu thụ, Trung Quốc đã xuất khẩu hàng giá rẻ bán cho
Iran. Nhờ vậy mà bao nhiêu nỗ lực trừng phạt của tây phương không làm Iran lo
sợ. Theo tính toán của chính quyền Teheran thì buôn bán với đối tác Trung Quốc
đủ sức để cân bằng với hệ quả mất thị trường Tây phương. Về chính trị, Bắc Kinh
cũng đóng vai trò bảo trợ cho Iran ngăn chận những dự thảo nghị quyết tại Hội
Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc đe dọa trừng phạt quân sự.
Tuy nhiên, Bắc Kinh
không phải là một chế độ lý tưởng như họ tự quảng cáo. Sự giúp đỡ của Bắc Kinh
có cái giá rất nặng. Một mặt Trung Quốc viện lý do tình trạng cấm vận tài chính
nên không thể trả hàng tỷ đô la tiền mua dầu khí của Iran. Mặt khác, hồi đầu
năm nay, khi Tây phương gia tăng biện pháp trừng phạt Iran, Trung Quốc tuy có
lên tiếng phản đối, nhưng không như mong chờ của Iran. Đã vậy, liền sau đó, Thủ
tướng Ôn Gia Bão đi một vòng Trung Đông tìm nguồn nhiên liệu ở các nước khác kể
cả ở Ả Rạp Xê-Út, kẻ thù của chính quyền hồi giáo Iran.
Động thái này đã làm
quan hệ giữa Teheran và Bắc Kinh bị lạnh hẳn đi. Viện lý do « bảo toàn nguồn
năng lượng đề phòng eo biển Ormuz bị phong tỏa » Trung Quốc giảm nhập khẩu dầu
khí Iran xuống 50% kể từ đầu năm nay và ký kết hợp đồng với một số vương quốc
vùng Vịnh. Đến tháng 6 năm nay, Trung Quốc lại giảm lượng dầu thô mua của Iran
đến 25% mặc dù Trung Quốc khát dầu.
Thái độ thất hứa của Bắc
kinh được lý giải bằng nguyên nhân kinh tế của Trung Quốc cũng đang gặp vấn đề
do khủng hoảng thế giới và do Iran bị cấm vận. Đã vậy, do mở cửa mua hàng giá
rẻ của Trung Quốc mà giờ đây ngành công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng của Iran
đã bị phá sản.
Trong hoàn cảnh ngặt
nghèo này, vào đầu tháng sáu năm nay, Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào « cố vấn »
lãnh đạo Iran nên chọn lập trường « thực dụng », thương lượng « nghiêm túc »
với nhóm G+5 gồm 5 thành viên thường trực của Hội Đồng Bảo An và Đức.
Biết bị lừa thì đã muộn.
Nhưng muộn còn hơn không. Trong bối cảnh Israel do thủ tướng diều hâu Netanyahu
lãnh đạo đe dọa oanh kích, Iran đã có một loạt động thái bắn tín hiệu muốn
thương lượng song phương với Washington. Ngày 01/11/2012, năm ngày trước bầu cử
tổng thống Mỹ, một sự cố hàng không xảy ra trên bầu trời vịnh Ba Tư : hai chiếc
chiến đấu ơ Su-25 của Iran chận bắn một máy bay do thám không người lái của Mỹ
nhưng… « bắn hụt ».
Lầu Năm góc chỉ tiết lộ
sự kiện này ba ngày sau khi có kết quả bầu cử với chiến thắng của đương kim
Tổng thống Obama. Sự kiện Tổng thống Obama, một người không chủ chiến với Iran,
ngồi thêm 4 năm tại Nhà Trắng được xem là một cơ may cho Iran.
Nhà phân tích Iran,
Richard Javad Heydarian kết luận : do ý thức không muốn lệ thuộc vào Trung
Quốc, do tinh thần dân tộc và thực tế, Iran bắt đầu bỏ bớt thái độ trịch thượng
để tiến lại gần với Tây phương. Đó là lý do tại sao Iran bày tỏ quan tâm đến
phương án đối thoại với Hoa kỳ để giải quyết dứt điểm bế tắc trên hồ sơ hạt
nhân. Nguyện vọng cốt lõi của Teheran là độc lập chứ không phải là bỏ thế lực
này để ôm chân thế lực kia.
No comments:
Post a Comment
Thanks for your Comment