From: anh truong
Subject: HỎA TIỂN ĐẠN ĐẠO

 

 

 

Hỏa tiển  đạn đạo

tka23 post

Hỏa tiển đạn đạo liên lục địa MX Peacekeeper của Hoa Kỳ đang được phóng thử nghiệm

Hỏa tiển  đạn đạo (còn gọi là hỏa tiển  đường đạn) là hỏa tiển có phần lớn quỹ đạo sau khi phóng  theo các nguyên tắc của đường đạn học (tiếng Anh: ballistics) phần quỹ đạo của hỏa tiển  trong giai đoạn này  bay không điều khiển ,theo phương trình vật chuyển động tự do trong trường trọng lực. Để đi được xa thường hỏa tiển  được phóng lên rất cao, quỹ đạo vượt ra khỏi tầng khí quyển đậm đặc của Trái Đất và thâm nhập khoảng không vũ trụ. Điểm đặc trưng của hỏa tiển đạn đạo là được phóng theo phương thẳng đứng.

Hỏa tiển đạn đạo bao gồm nhiều loại hỏa tiển trong đó có hỏa tiển vũ trụ,  là các hỏa tiển mang hay hỏa tiển đẩy dùng để đưa tàu vũ trụ và các vệ tinh nhân tạo vào quỹ đạo quanh Trái Đất ,và các loại hỏa tiển đạn đạo dùng trong quân sự.

Trong số các loại hỏa tiển đạn đạo chỉ có hỏa tiển vũ trụ có vận tốc lớn nhất và đạt được vận tốc vũ trụ cấp 1 (khoảng 7,9 km/giây tại cao độ 0), quỹ đạo của nó trở thành quỹ đạo của vệ tinh nhân tạo, bay chung quanh Trái Đất theo các đường ellipse ,với độ cao giảm rất chậm sau mỗi vòng quay.

Tất cả các loại hỏa tiển đạn đạo khác , không phát triển được vận tốc vũ trụ cấp một nên ,chuyển động của chúng là chuyển động "dưới quỹ đạo" (tiếng Anh: sub-orbital) là khi quỹ đạo của hỏa tiển không có khả năng thực hiện được một vòng quay xung quanh Trái Đất.

 Lịch sử

Hỏa tiển đạn đạo đầu tiên là A-4,^[1] thường được gọi là hoả tiên V-2, được Phát xít Đức xử dụng trong thập niên 1930 và 1940 dưới sự lãnh đạo của Wernher von Braun.Lần phóng thành công đầu tiên của V-2 diễn ra ngày 3 tháng 10 năm 1942 và bắt đầu đưa vào sử dụng ngày 6 tháng 9 năm 1944 tấn công vào Paris, tiếp đó là một vụ tấn công vào London hai ngày sau đó. Tới cuối Thế chiến II, tháng 5 năm 1945, hơn 3,000 hoả tiên  V-2 đã được phóng đi.

Tổng cộng 30 quốc gia đã  khai  hoạt động các hoả tiên  đạn đạo. Việc phát triển vẫn đang tiếp diễn, với khoảng 100 chuyến bay thử nghiệm (không gồm những cuộc thử nghiệm của) năm 2007,  bởi Trung CỘNG , Iran và Liên bang Nga

 Năm 2010 chính phủ Hoa Kỳ và Nga đã ký một hiệp ước cắt giảm kho vũ khí hoả tiên  đạn đạo liên lục địa (ICBM) trong một giai đoạn 7 năm (tới năm 2017) xuống còn 1550 đơn vị mỗi nước.^[2]

 Quỹ đạo bay

Quỹ đạo của  hoả tiên  đạo quân sự có ba giai đoạn:

• Giai đoạn phóng: hoả tiên  được phóng lên theo chiều thẳng đứng vượt qua tầng khí quyển đậm đặc , giai đoạn này kéo dài khoảng 3-4 phút hoả tiên  sẽ đi vào khoảng không vũ trụ , hoả tiên  tầm càng xa thì độ cao càng lớn và vận tốc tối đa càng cần phải gần đến vận tốc vũ trụ cấp 1 (đối với loại hoả tiên  liên lục địa vận tốc  đến 7 km/giây). Giai đoạn này hoả tiên  đã dùng một đến hai tầng phóng hoả tiên  với hầu hết nhiên liệu động cơ hoả tiên .
• Giai đoạn giữa: Khi đã ở trên khoảng không vũ trụ , hoả tiên  dần dần xoay hướng để chuyển động ngang. Tại độ cao này không còn lực cản của khí quyển, không cần lực đẩy của động cơ ,hoả tiên  gần như bay theo quy luật của vật bị ném lên ,trong trường trọng lực theo một quỹ đạo là một phần ellipse và đạt điểm cao nhất tại thời điểm giữa của giai đoạn này (hoả tiên  đạn đạo liên lục địa có thể đạt đến độ cao 1.200 km).
•    Giai đoạn này kéo dài khoảng 15-25 phút tuỳ theo tầm bắn của hoả tiên . Sau khi tới độ cao tối đa các đầu đạn sẽ được phóng ra phần còn lại của hoả tiên  hết tác dụng. Sau đó đầu đạn mất dần độ cao và bắt đầu xâm nhập tầng khí quyển đậm đặc.
• Giai đoạn lao xuống mục tiêu: bắt đầu từ độ cao 100 km đầu đạn đi vào khu vực mục tiêu, càng lúc quỹ đạo càng mất dần chuyển động ngang và cuối cùng là lao xuống theo chiều thẳng đứng, giai đoạn này chiếm khoảng 2 phút và kết thúc khi chạm đất với tốc độ khoảng 1–4 km/giây.

Quỹ đạo đường đạn như trên cho phép hoả tiên  đạn đạo đến được mục tiêu rất xa vì phần lớn quỹ đạo diễn ra trong khoảng không vũ trụ không có lực cản không khí, hoả tiên  bay theo quán tính. Đối với hoả tiên  liên lục địa là loại hoả tiên  đạn đạo tầm xa , thực tế nó có thể bắn đến được mọi điểm trên Trái Đất.

 Các kiểu hoả tiên

hoả tiên Trident II SLBM phóng từ tàu ngầm mang hoả tiên đạn đạo.

Các hoả tiên đạn đạo có thể có nhiều kiểu tầm hoạt động và mục đích sử dụng, và thường được chia theo các đặc điểm dựa trên tầm hoạt động. Nhiều kiểu mẫu đã được sử dụng bởi nhiều quốc gia để quy định các tầm hoạt động của hoả tiên đạn đạo:

• Hoả tiên đạn đạo chiến thuật: Tầm hoạt động trong khoảng 150 km và 300 km
• Hoả tiên đạn đạo tầm hoạt động chiến trường (BRBM): Tầm hoạt động thấp hơn 200 km
• Hoả tiên đạn đạo chiến trường (TBM): Tầm hoạt động trong khoảng 300 km và 3,500 km
• Hoả tiên đạn đạo tầm ngắn (SRBM): Tầm hoạt động 1,000 km hay thấp hơn
• Hoả tiên đạn đạo tầm trung (MRBM): Tầm hoạt động trong khoảng 1,000 km và 3,500 km
• Hoả tiên đạn đạo tầm trung gian (IRBM) hay Hoả tiên đạn đạo tầm xa (LRBM): Tầm hoạt động trong khoảng 3,500 km và 5,500 km
• Hoả tiên đạn đạo liên lục địa (ICBM): Tầm hoạt động lớn hơn 5,000 km
• Hoả tiên đạn đạo phóng từ tàu ngầm (SLBM): Được phóng từ tàu ngầm mang hoả tiên đạn đạo (SSBN), tất cả các thiết kế hiện tại có tầm hoạt động liên lục địa.

Các hoả tiên đạn đạo tầm trung và tầm ngắn thường được gọi là chiến trường hay hoả tiên đạn đạo chiến thuật (TBM). hoả tiên đạn đạo tầm trung thường được thiết kế để mang vũ khí hạt nhân bởi  trọng tải  của chúng quá nhỏ với những loại chất nổ thông thường và để có hiệu quả hoạt động (dù Hoa Kỳ có thể đang đánh giá ý tưởng về hoả tiên liên lục địa được trang bị đầu nổ quy ước cho khả năng tấn công toàn cầu từ trên không gần như lập tức dù có chi phí cao).

  Các giai đoạn bay giống với ICBM, ngoại trừ việc các hoả tiên có tầm bắn thấp hơn 350 km không có giai đoạn bay ngoài khí quyển.

 Hoả tiên giống hoả tiên đạn đạo

Một hoả tiên giống hoả tiên đạn đạo (cũng được gọi là hoả tiên bán đạn đạo) là một loại hoả tiên có đường đạn thấp và/hay phần lớn là đạn đạo nhưng có thể thực hiện những vận động trong khi bay hay những thay đổi không mong muốn về hướng và tầm hoạt động.

  Ở một đường đạn thấp hơn hoả tiên đạn đạo, một hoả tiên giống hoả tiên đạn đạo có thể duy trì một tốc độ cao, nhờ thế khiến mục tiêu có ít thời gian để phản ứng với cuộc tấn công, với nhược điểm là giảm tầm hoạt động.

Iskander của Nga là một hoả tiên giống hoả tiên đạn đạo.^[3] hoả tiênNga Iskander-M bay ở tốc độ siêu âm 2,100–2,600 m/s (Mach 6 - 7) ở độ cao 50 km. hoả tiên Iskander-M nặng 4,615 kg mang theo một đầu đạn 710 – 800 kg, với tầm hoạt động 480 km và đạt CEP 5 – 7 mét. Trong khi bay nó có thể vận động ở những độ cao khác nhau và những quỷ  đạo khác nhau để tránh các hoả tiên chống hoả tiên đạn đạo.^[4][5]

Trung cộng gần đây đã chế tạo loại hoả tiên đạn đạo chống tàu đầu tiên và duy nhất trên thế giới, phối hợp cả một phương tiện vận động tái nhập (MaRV) với một hệ thống dẫn đường giai đoạn cuối,  nó  có thể điều chỉnh đường bay khi đến gần mục tiêu, và được cho cho là đã  đưa vào sử dụng cuối năm 2010.

^BKTT